ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ
ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ν. Δ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΟΜΟΣ
ΑΘΗΝΑ 1992

ΕΠΙΜΕΤΡΟ
ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ
ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ
ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

I
ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑ - ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ
ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΑΥΤΟΝ

241

Φίλε Κύριε Νικολαΐδη!

Ἐκ Σκιάθου, 1 Ἰανουαρίου 1864.

Ἡ δι᾿ ὀλίγων στιγμῶν ἐν τῷ οἰκήματί Σας (κατὰ τὸν παρελθόντα Σεπτέμβριον) εἰλικρινὴς γνωριμία μοὶ δίδει τὸ θάῤῥος νὰ σᾶς παρακαλέσω, ἵνα εὐαρεστηθῆτε καὶ καταχωρήσητε εἰς τὸ προσεχὲς φύλλον τῆς ὑπὸ σοῦ ἐκδιδομένης ἐφημερίδος «τὸ Ἐθνικὸν φρόνημα», τὴν ὄπισθεν ἔκθεσιν ἐπὶ τοῦ περὶ χορηγίας τοῦ κατωτέρου Κλήρου Νομοσχεδίου, τὴν τιμὴν δὲ τῆς καταχωρήσεως θέλω ἐμβάσει πρὸς ὑμᾶς μὲ ὁποῖον δήποτε ἐγκρίνητε κατάλληλον τρόπον.

Ἐπευχόμενος δὲ ὑμῖν τὸ ἀρξάμενον ἔτος αἴσιον καὶ εὐτυχές, μένω ἐν ἀγάπῃ καὶ

πρόθυμος φίλος διηνεκὴς

Ἀδαμάντιος Ἐμμανουὴλ Ἱερεὺς Ὁ Ἐπιφ. Καλοειδὴς Σᾶς ἀσπάζεται.

Περιῆλθεν εἰς χεῖρας ἡμῶν τὸ ὑπ᾿ ἀριθ. 78 φύλλον τῆς ἐφημερίδος Ἐθνικὸν φρόνημα εἰς ὃ ὑπάρχει καταχωρημένον τὸ νομοσχέδιον περὶ χορηγίας εἰς τὸν δευτερεύοντα Κλῆρον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, καὶ ἐπαινέσαμεν ἀξίως τὸν τότε Κύριον Ὑπουργὸν τῶν Ἐκκλησιαστικῶν, διὰ τὴν μέριμναν, τὴν ὁποίαν κατέβαλε ὑπὲρ αὐτοῦ.

Ἐκρίναμεν ὅμως δίκαιον νὰ ἐπιφέρωμεν τὰς παρατηρήσεις μας τὰς ἐπὶ τοῦ αʹ Νομοσχεδίου, μολονότι ἀργά, ἀλλὰ φρονοῦμεν ὅτι γενήσονται παραδεκταὶ εἰς τὸ κοινόν, καθὸ στηριζόμεναι εἰς τὸ δίκαιον· δι᾿ ὃ καὶ λέγομεν ὅτι:

Εἰς ὅλον τὸν Κλῆρον νὰ δοθῇ χορηγία, ἴση (ὅση ἤθελεν ἀποφασισθῇ), εἴτε εἰς τὰς Ἀθήνας ὑπηρετεῖ τις τῶν ἐκ τοῦ Κλήρου, εἴτε εἰς τὸ πτωχότερον χωρίον, διὰ τὸν λόγον, ὅτι ὁ εἰς τὴν πρωτεύουσαν τοῦ Νομοῦ ὑπηρετῶν Κληρικός, λαμβάνων τὴν τακτικὴν χορηγίαν, ἐλπίζει τοὐλάχιστον καὶ ἄλλην τόσην ἐκ τῶν τυχηρῶν καὶ ὑπὸ τῶν χριστιανῶν προαιρετικῶς προσφερομένων· ἀλλ᾿ ὁ τοῦ χωρίου ἐφημέριος δὲν ἔχει οὔτε ἐλπίζει ἄλλα τυχηρὰ λεγόμενα δικαιώματα, διότι οὔτε γάμους ἔχει πολλούς, οὔτε βαπτίσεις, οὔτε ἄλλο τι ἐκ τῶν ὅσων ἀπολαμβάνουσιν οἱ ἐν τοῖς πόλεσιν ἐφημέριοι· καὶ ἡ χορηγία νὰ ἀρχίσῃ ἐν γένει διὰ μιᾶς, νὰ δοθῇ εἴτε ἐφέτος εἴτε τὸ ἐρχόμενον, εἴτε μὲ ἄλλην σειρὰν πρὸς ἀποφυγὴν παραπόνων. Γενικῶς δὲ λέγομεν ὅτι καὶ ἡ πρὸς τοὺς Ἀρχιερεῖς χορηγία δὲν πρέπει νὰ ᾖναι πλεῖον ἢ διπλασία τῆς τοῦ κατωτέρου Κλήρου, ὅση ἔσεται ἐκείνη, κατὰ ῥητὸν κανόνα κείμενον ἐν τῷ Πηδαλίῳ, ἡ δὲ τῶν Ἱεροκηρύκων ὄχι πλέον τῶν ἑκατὸν 100 δραχμῶν κατὰ μῆνα.

Ταῦτα φέρομεν εἰς γνῶσιν τοῦ κοινοῦ καὶ τῶν λοιπῶν ἐν τοῖς πράγμασι, καὶ ἐὰν θέλωσιν ἂς τὰ παραδεχθῶσιν.

Ἐκ Σκιάθου Αʹ Ἰανουαρίου 1864.

Εἷς τῶν πρεσβυτέρων τῆς Σκιάθου

242

Σεβαστέ μοι Κύριε Παπᾶ Ἀδαμάντιε,

Σκόπελος, τῇ 3 Μαρτίου 1874.

Ἔλαβον τὴν ἐπιστολήν Σας, καὶ εὐχαρίστως ἔμαθον ἐξ αὐτῆς τὰ περὶ τῆς ποθητῆς μοι ὑγιείας Σας. Εἶδον νὰ μοὶ γράφετε περὶ τῆς ἀντιμισθείας σας ὡς γραμματέως τῆς αὐτόθι Μονῆς, καὶ πάραυτα μεταβὰς εἰς τὸ Ταμεῖον ὡμίλησα τῷ κ. Μελαχρινῷ τὰ δέοντα. Μοὶ εἶπε δὲ ὅτι εἴχετε καὶ πρὸς αὐτὸν ἐπιστολήν, καὶ θὰ σᾶς γράψῃ ὁ ἴδιος ἀπ᾿ εὐθείας τί ἀπαιτεῖται νὰ πράξητε, καὶ πόσα χρήματα ἔχει ἐπὶ τοῦ παρόντος ἀπὸ εἰσπράξεις τῆς Μονῆς.

Τὴν Παπαδιὰν μεθ᾿ ὅλης τῆς οἰκογενείας Σας ἀσπάζομαι· ἐπίσης καὶ τὴν θείαν Σοφούλαν, πενθεράν Σας, μετὰ τοῦ γυναικαδέλφου Σας Κωνσταντίνου πρὸς ὃν παρακαλῶ νὰ διαβιβάσετε καὶ τὰς συγχαρητηρίους προσρήσεις μου ἐπὶ τῇ ἐκλογῇ του ὡς Δημάρχου Σκιάθου. Τώρα πλέον εἶσθε ἀρκετὰ ἱκανοποιημένοι. Τὸν Κουμπάρον μου Ἐπιφάνιον ἀσπάζομαι ἐπίσης, ὡσαύτως δὲ καὶ τὸν κ. Ἀπόστολον.

Ἐν τούτοις Σᾶς προσκυνῶ καὶ μένω

ὁ ὑμέτερος

Γ. Ἰω. Γεωργάρας

242α

Ἀγαπητὲ Κύριε Γεωργάρα,

τῆς 8 Μαρτίου 1874, Σκίαθος,

Ἔλαβον τὴν ἀπὸ 3 τρ. ἐπιστολήν σου περὶ τῆς Μοναστηριακῆς ληψοδοσίας μου. Σοὶ ἐγκλείω τὴν ἀπόδειξιν ἐκ Δραχ. 148,17/00 καὶ παρακαλῶ, ἀφοῦ τὰς λάβῃς, νὰ μᾶς τὰς πέμψῃς ἀσφαλῶς.

Ἀναγγέλλω σοι δὲ μετὰ λύπης μου τὴν ἀποβίωσιν τῆς Σταματίτζας Α. Οἰκονόμου χθὲς ταφείσης, μετὰ εἰκοσαήμερον ἀσθένειαν.

Σᾶς ἀσπάζομαι ὅλους καὶ εἰμὶ

ὁ ὑμέτερος

Ἀδαμάντιος Ἐμμανουὴλ Ἱερεὺς [Σημ. Ἐλ. 8 Μαρτίου 74.]

243

Σεβαστέ μοι Κύριε Παπᾶ Ἀδαμάντιε,

Σκόπελος, τῇ 18 Μαρτίου 1874

Ἔλαβον καὶ τὴν ἀπὸ 8 τοῦ τρέχοντος ἐπιστολήν Σας μετὰ τῆς ἐκ δραχ. 148,17/00 ἀποδείξεως, καὶ αὐθημερὸν ἐξηργύρωσα εἰς τὸ ταμεῖον καὶ διὰ τοῦ κομιστοῦ τῆς παρούσης Στυλ. Τζηλικούδη Σᾶς πέμπτω αὐτὰς μέσον τοῦ Ἀποστόλου, διότι ἂν τὰς ἔστελλον πρὸς ὑμᾶς ἀπ᾿ εὐθείας ἴσως δὲν θὰ τὰς ἐλάμβανε νὰ Σᾶς τὰς δώσῃ. Ἐβράδυνα εἰς τὴν ἀποστολήν των διὰ νὰ τύχω πιστῆς εὐκαιρίας. Πολὺ ἐλυπήθηκα διὰ τὸν θάνατον τῆς Σταματίτζας, ὅθεν παρακαλῶ νὰ διαβιβάσητε πρὸς πάντας τοὺς οἰκείους τὰς συλλυπητηρίους προσρήσεις μου.

Ἐν τούτοις Σᾶς ἀσπάζομαι πάντας καὶ πάσας μεθ᾿ ὅλων τῶν ἐνταῦθα ἡμετέρων καὶ μένω

ὁ ὑμέτερος

Γ. Ἰω. Γεωργάρας [Σημ. Ἐλ. 19 μαρτίου 74.]

244

Ἀγαπητὲ Σωτήριε!

Ἐκ Σκιάθου 27 Ἀπριλ. 1880.

Ἀνέγνων τὴν ἀπὸ 19 λήγοντος μηνὸς ἐπιστολήν σου πρὸς τὸν ἐξάδελφόν σου Ἀλέξανδρον, καὶ τὴν περικοπὴν κατόπιν τῶν ἄλλων «ἐρώτησον τὸν θεῖόν μου περὶ τῆς θέσεως ἐν Μολδαυΐᾳ, καὶ γράψον μοι», καὶ παρακαλῶ νὰ μᾶς γράψῃς καθαρῶς τίς ἡ θέσις, ἂν εἶναι ἐφημερίου ἢ ἄλλη τις, ποία ἡ ἐκ ταύτης πρόσοδος ἐτησίως, καὶ πόσον τὸ χρονικὸν διάστημα, ἐὰν εἶναι τριετές, τετραετές, ἢ καὶ πενταετές, καὶ οὕτω καθ᾿ ἑξῆς, διὰ νὰ ὁδηγηθῶμεν ν᾿ ἀποφασίσωμεν, καὶ ἐὰν χορηγῶνται τὰ ἔξοδα τῆς μεταβάσεως. Περὶ τούτων ὅλων παρακαλῶ νὰ ἔχω προσεχῶς τὴν ἀπάντησίν σου.

Σὲ ἀσπάζομαι· ὁ θεῖός σου

Οἰκονόμος Ἀδ. Ἐμμανουὴλ

245

Πνευματικέ μου Πατὴρ

Ἀσπάζομε τὴν δεξιάν σου λάβη δραχμαὶ 6 διότι αὐτὰ ὑκονόμισα καὶ πάλην ἔχω τὸν νοῦν μου αὐτὴ τὴν ἑβδομὰ ἔχω ἐργασίαν καὶ δὲν ἔχομεν εὐχερίαν διὰ νὰ ἔλθης εἰς τὴν μονὴν Ἁγίου Χαραλάμπους καὶ μὴ μὲ ὀργισθῆς

Τὴ 8 ᾿Οκτωβρίου 1889

Ὁ Εὐπεθὴς Ἱερομόναχος Ἰωσὴφ

246

Πρὸς τὸν Κύριον Λεωνίδαν Σταυράκη

Οἰκονομικὸν Ἐπιθεωρητήν. Εἰς Πειραιᾶ

Ἀγαπητὲ Κύριε Λεωνίδα

Ἐκ Σκιάθου 9. Ἰουλίου 1890.

Καιρὸν πολὺν ἔχω νὰ λάβω ἐπιστολήν σου. Κατὰ τὴν 19. παρελθόντος Ἰουνίου ἦλθε καὶ ὁ Ἀλέξανδρος. Τὸν ἠρώτησα ἐὰν σᾶς ἀντάμωσε καὶ μοὶ ἀπεκρίθη ὅτι, δὶς καὶ τρὶς ἐπῆγεν εἰς τὸ ξενοδοχεῖον ἐν Πειραιεῖ κατὰ τὴν παραγγελίαν Σας, ἀλλὰ δὲν ἐδυνήθη νὰ σᾶς συναντήσῃ.

Ἐπειδὴ δὲ ὡς γνωρίζετε, ἐπὶ πολλὰ ἔτη διετέλεσα εἰς τὸ Ἑλλ. Σχολεῖον, καὶ εἰσὶ γνωστὰ τὰ κομματικὰ πάθη, τὰ ὁποῖα διέκοψαν τὴν ὑπηρεσίαν μου ἐπὶ πολλὰ ἔτη, τέλος πάντων, κατορθώθη περὶ τὰ τέλη Δεκεμ. τοῦ 1883 ἵνα διορισθῶ τῇ προστασίᾳ τοῦ Ἰω. Ἀστεριάδου, Ὑπουργοῦντος τοῦ κ. Βουλπιώτου εἰς τὰ τῆς Παιδείας, καὶ Πρωθυπουργοῦντος τοῦ κ. Τρικούπη. Ἀλλὰ δαίμων κακὸς ἐνήργησε, καὶ Ἀναστάντος τοῦ Δηλιγιάννη οἱ ἐχθροὶ εὗρον καιρόν, ὥστε πρώτη πρᾶξις τοῦ ἀναδειχθέντος Ὑπουργείου ἦτον ἡ ἀπόλυσίς μου, καὶ πότε εἰς τὰς παραμονὰς τῶν ἐξετάσεων, ὁ κύριος Φλογαΐτης τὰς ἐνήργησεν.

Ἰδοὺ τί μ᾿ ἔγραφον οἱ υἱοί μου, ὁ εἷς ἐξ Ἀθηνῶν, καὶ ὁ ἄλλος ἐκ Λαρίσσης.

«13. Μαρτίου. 85. Ἀθῆναι.

Εἰς τὰς βουλευτικὰς ἐκλογάς, ἐπιθυμῶ ὁ Γιάννης γαμβρός μας, καὶ ὅστις ἄλλος, καὶ ὁ ἐξάδελφος Γιαννιός, κ.λπ. νὰ ψηφίσωσιν ὑπὲρ τοῦ Ἀστεριάδου ἀποκλειστικῶς»

ὁ υἱός Σας

Α. Παπαδιαμάντης

«Λάρισα 3. Ἀπριλίου 1885:

Πρὶν ἢ κλείσω τὴν παροῦσαν μου προσεκλήθην ἀπὸ τὸν Νομάρχην (δι᾿ ὅσα σᾶς γράφω περὶ Ἀστεριάδου) εἰς ὃν ἔγραψεν ὁ Νικολαΐδης ἐκ Βώλου, καὶ ἐπιέσθην παρὰ πολὺ πρὸς τοῦτο». μένω

ὁ υἱός Σας

Γ. Παπαδιαμάντης

Καὶ τέλος πάντων πιεζόμεθα ἔκτοτε καὶ ἐσιωπήσαμεν ἀρκετά, ὥστε ἤδη λαμβάνων ἀφορμὴν καὶ μόνον τὴν σιωπήν, Σὲ παρακαλῶ ὅπως ποιήσῃς γνωστὰ ὅπου δεῖ, τὰ δίκαια παράπονά μου, καὶ ὅτι ἱκανῶς ἐπιέσθημεν, καὶ νὰ λάβητε ἀφορμὴν ἐκ τούτων πάντων νὰ ζητήσητε ἐκ νέου τὸν διορισμόν μου παρὰ τῷ Ἑλλ. σχολείῳ Σκιάθου, ἢ ἵνα μοὶ ἀνατεθῶσιν ἀνεξαρτήτως εἰς ὅλας τὰς τάξεις τὰ Ἱερὰ μαθήματα.

Ἀναμένω ἵνα μοὶ γράψῃς πρὸς ὁδηγίαν μου, καὶ ἀκόμη ἐὰν ἦναι ἀνάγκη νὰ ἔλθω. Καὶ τότε γράφεις καὶ τὸ ὄνομα τοῦ ξενοδοχείου, πρὸς γνῶσιν μου. Σᾶς ἀσπάζομαι καὶ μένω

διατελῶ ὁ ὑμέτερος

Οἰκονόμος, Ἀδαμάντιος Ἐμμανουὴλ

II
ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ
ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΑΥΤΟΝ

247

Σεβαστέ μοι Πάτερ, προσκυνῶ!

Ἁγία Ἄννα τὴν 9 Ἰουνίου 1872.

Ἔλαβον τὴν ἀπὸ 4 ἐνεστῶτος ἐπιστολήν σας καὶ ἐχάρην λίαν διὰ τὴν ὑγείαν σας. Σήμερον θ᾿ ἀρχίσωμεν τὴν παράδοσιν καὶ νὰ παρακαλεῖτε τὸν ὕψιστον μήπως ἀπὸ τὴν ἀπειρίαν μου εὑρεθῇ ζημία καὶ τότε μὲ ἔχῃ διὰ τὰς φυλακὰς ὁ Μοναχάκης. Σᾶς ἀσπάζομαι πάντας καὶ μένω· ὁ υἱός σας,

Γ. Παπααδαμαντίου [Σ.τ.π.: Ἐλ. 9 Ἰουνίου 72.]

248

Ἀδελφὲ Θεοχάρη!

Μακρινίτσα αʹ. Φεβρ(ουαρίου) 1878.

Τὴν ἀπὸ 23. Ἰανουαρίου ἐπιστολήν Σου ἔλαβον καὶ ἐχάρην διὰ τὴν ὑγείαν Σου.

Ἐν συνόψει ἐκθέτω τὰ τῆς ἐκστρατείας μας.

Ἅπαντα τὰ χωρία μετ᾿ ἐνθουσιασμοῦ μᾶς ἐδέχθησαν. Τὴν 27. Ἰανουαρίου συνῆλθον ἐν Πορταριᾷ 60 πληρεξούσιοι διαφόρων χωρίων τῆς Θεσσαλίας καὶ ὑπέγραψαν προκήρυξιν εἰς τὸν Σουλτάνον δηλοῦσαν ὅτι δὲν δέχονται πλέον τὴν Ὀθωμανικὴν ἐξουσίαν καὶ ὡς ἐκ τούτου ἔδραξαν τῶν ὅπλων ὅπως ὑπερασπίσωσι τὰ δίκαιά των.

Ἡμεῖς μέχρι σήμερον δὲν ἐκάμαμεν μάχην· εἴμεθα δὲ πάντοτε εἰς θέσιν ἀμυντικήν. Ὁ ἐχθρὸς τρέμων ἐν τῷ ἀκούσματι Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως δὲν τολμᾷ νὰ μᾶς ἐπιτεθῇ. Ὥστε μένομεν πάντοτε εἰς τὰ χωρία διὰ νὰ διατηρῆται ἡ ἐπανάστασις, μέχρις ὅπου ἡ συνδιάσκεψις λάβῃ ὑπ᾿ ὄψιν τὰ δίκαιά μας.

Μὴ ἔχων ἕτερον Σᾶς ἀσπάζομαι.

Παρακαλῶ πρόσφερε τοὺς ἀσπασμούς μου εἰς τοὺς φίλους, Ν. Κουρκούμπαν, Ἀνδρέαν Μπούραν, Γεώρ. Ι. Χατζησταματίου, Ἀλεξ. Θωμᾶ Ἰωάννου, καὶ Στυλιανὸν Τσιλικούδην, καὶ λοιπούς. Καλὴν ἐντάμωσιν. -

Ὁ σὸς ἀδελφὸς

Γ. Παπαδιαμάντης

Ὁ Ἐμμ. Ἀποστολίδης, Ἰω. Ἀνδρέου καὶ Πάγκαλος μετὰ τῆς συντροφίας του Σὲ ἀσπάζονται.

Γ. Παπαδιαμάντης.

249

Πρὸς τὸν κύριον Γεώργιον Παπὰ Διαμάντην κ.τ.λ. Εἰς Σκίαθον

Ἐν Χαλκίδι τὴν 13 8βρίου 1878 Ἀγαπητέ μοι Γεωργάκη,

Λαμβάνεις ἀπὸ τὸν πατέρα μου ἐντὸς δέματος

2 1/2 πήχ. ρεντίνας καλῆς πρὸς 14 δρχ. 35.0

2 πήχεις διὰ παντελονίκι    26

τὸ ὅλον 61.00

Ἔχασα τὴν σημείωσίν σου. Τὸ πρᾶγμα εἶναι καλό. Ἠδυνάμην νὰ εὕρω ρεντίνα καὶ πρὸς δρχ. 8 τὸν πῆχυν, ἀλλ᾿ ἐπροτίμησα αὐτὴν διότι εἶναι ὁλομάλινος καὶ τὸ χρῶμα ὡραῖον καὶ τὸ ὕφασμα μαλακόν. Καὶ τὸ πανταλόνι θὰ σοὶ ἀρέσῃ πιστεύω. Γράψε μου τὴν γνώμην σου.

Ὑγίαινε

Σὲ φιλῶ

ὅλως ἰδικός σου

Ν. Δ. Δημητριάδης

Σὲ συγχαίρω διὰ τὴν ἐκτίμησιν ἐπίσης καὶ τὴν συντροφιάν σου, εὐχόμενος καλὰ καὶ πολλὰ κέρδη.

Ν.Δ. Γράφε μου κανὲν νέον Τὸν Σισμητρατα(;) φιλῶ· ἐπίσης τὸν Γιάγκον.

250

Σεβαστέ μοι πάτερ!

Ἐν Λαμίᾳ τῇ 16 Ἰουλίου 1879.

Εἶμαι καλά. Ἀπὸ τὸν Παναγιώτην Σκαπινάκην ἔλαβον 15 δραχμάς, ἃς εἰ δυνατὸν πληρώσατε πρὸς αὐτόν. Τί νὰ γίνῃ, ὅσοι ἔχουν ἀμαρτίες βασανίζονται εἰς τοῦτον τὸν κόσμον. Ἀπελπισία! δι᾿ ἐμέ. Μοῦ μένουν ἀκόμη 20 ἡμέραι αἵτινες θὰ παρέλθουν μέν, ἀλλ᾿ ἀφοῦ μοὶ φανοῦν ὡς ἔτη.

Σᾶς ἀσπάζομαι πάντας

ὁ υἱός Σας

Γ. Παπαδιαμάντης

Υ.Γ. Δὲν ἐδανειζόμην τὰς ἄνω δραχμὰς ἂν δὲν ἐχρεώστουν 7 δραχ. ἃς καὶ ἐπλήρωσα.

Ὁ ἴδιος. [Σ.τ.π.: Ἐλ. 22. Ἰουλίου 1879.]

251

Ἐξάδελφε Ἀλέκο,

Ἐν Ξηροχωρίῳ, 11 Μαρτίου 1881.

Τὴν παρελθοῦσαν Κυριακὴν σοὶ ἔγραψα διὰ τοῦ θείου σου, Γ. Ἀποστολίδου, περὶ ἀποστολῆς πιστοποιητικοῦ τοῦ Τάγματος ἐν ᾧ ὑπηρετεῖ ὁ ἀδελφός μου· παρακαλῶ λοιπὸν καὶ αὖθις ἵνα φροντίσῃς νὰ εὕρῃς τὸν ἀδελφόν μου καὶ τοῦ εἴπῃς περὶ τοῦ πιστοποιητικοῦ, καὶ μοῦ γράψῃς τί συμβαίνει, διότι μοῦ εἶπε ὁ Ἰατρὸς Βίλδ, ὅτι ἦτο φυλακισμένος. Τὸ Σάββατον ἀναχωρῶ.

Σὲ ἀσπάζομαι ὁ ἐξάδελφός Σου

Γ. Παπαδιαμάντης

252

Σεβαστέ μοι πάτερ!

Ἐν Νέᾳ Μιτζέλῃ, τῇ 4 Ἰουλίου 1881.

Τὴν ἀπὸ 27 π. μ. ἐπιστολήν Σας ἔλαβον· ἐν αὐτῇ ἀναφέρετε ὅτι ἐγκλείστως μοὶ στέλλετε δύο πεντόφραγκα, ἀλλὰ μὴ εὑρὼν ταῦτα ἐντὸς τῆς ἐπιστολῆς, ἔλαβον παρὰ τοῦ Ναυκλήρου τῆς Ὕδρας ἓν μόνον. Τί συμβαίνει δὲν ἠξεύρω. Τόσον λάθος ἐκάματε; Ὁ μπαρμπα Παναγιώτης δὲν πιστεύω νὰ ἐλησμόνησε τὸ ἕτερον. Γράψατέ μοι νὰ μάθω. Ἀπὸ τὸν Νικολάκην τῆς Οὐρανίας μας ἔμαθον περὶ τῆς ἀπολύσεως τοῦ Ἀλεξάνδρου καὶ ἐχάρην κατὰ πολύ. Ἂς ἐτελείωναν τοὐλάχιστον ἐκείνου τὰ βάσανα. Ἐνταῦθα περνῶ καλὰ διότι τὸ κλίμα εἶναι ὑγιεινόν, ἀπὸ τρόφιμα ὀλίγον δυσκολευόμεθα.

Ἂν εὕρητε κανένα ἀστακὸν στείλετέ μοι διὰ τοῦ ἀτμοπλοίου καὶ τίποτε ἀχλάδια ἂν εὑρίσκωνται, καὶ ὅ,τι ἄλλο θέλετε . . .

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρὸς

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

[Σ.τ.π.: Ἀρ. 22. Ἐλ. 4 Ἰουλίου. Τῷ ἔγραψα τῇ αὐτῇ καὶ τῷ ἔπεμψα Δρ. 8.60, 10 αὐγὰ καὶ ἀχλάδας.]

253

Ἐν Ἁλμυρῷ τῇ 29 8βρίου 1881.

Σεβαστέ μοι πάτερ.

Τὴν 23 λήγοντος Σᾶς ἔγραψα, διὰ τοῦ ἀτμοπλοίου, καὶ ἀπορῶ διατί δὲν περιῆλθεν εἰς χεῖράς Σας ἡ ἐπιστολή μου.

Ὅλως ἐξεπλάγην λαβὼν τηλεγράφημα δι᾿ οὗ ἐζητήσατε πληροφορίας περὶ τῆς ὑγείας μου, ἐφ᾿ ᾧ καὶ Σᾶς ἀπήντησα αὐθημερόν.

Εἰς Βῶλον δὲν πηγαίνομεν, ὡρίσθησαν ἄλλα Τάγματα διὰ τὴν κατάληψιν αὐτοῦ, ἐν οἷς καὶ τὸ 18. εἰς ὃ ὑπηρετεῖ καὶ ὁ Ν. Κόλιας.

Ἔχω ἀνάγκην χρημάτων, διότι ὅσον οὔπω ἀπολυόμεθα· στείλατέ μοι διὰ τοῦ ἀτμοπλοίου, ἔχω μεγίστην ἔλλειψιν, καὶ δὲν ἀρκεῖ ὅπου εἶμαι χωρὶς λεπτό, ἀλλὰ χρεωστῶ καὶ 10 δραχμάς.

Μὲ τὸ ἀτμόπλοιον περιμένω χωρὶς ἄλλο χρήματα.

Σᾶς ἀσπάζομαι

Ὁ υἱός Σας

Γ. Παπαδιαμάντης [Σ.τ.π.: Ἀρ. 48. Ἐλ. 6 9βρίου 81. Ὁ Γεώργης . . .]

254

Πορταριὰ 7 Ἰανουαρίου 89.

Σεβαστέ μοι πάτερ

Ἀνησυχῶ διότι πρὸ πολλοῦ δὲν ἔλαβον ἐπιστολήν σας. Γράψατε παρακαλῶ νὰ μάθω τί γίνεσθε, καὶ περὶ τοῦ Ἀλεξάνδρου.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρός.

Ὁ υἱός σας

Γεώργιος.

[Σ.τ.π.: Ἐλ. 8. Ἰανουαρίου 1889. Τῷ ἀπάντησα αὐθημερὸν διὰ τοῦ Ν. Δαμάσκου.]

255

Βῶλος 14 Ἰανουαρίου 89.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Τὴν προχθεσινὴν ἐπιστολήν σας ἔλαβον ἀργά, καὶ δὲν ἠδυνήθην νὰ κατέλθω ἐνταῦθα διὰ νὰ προλάβω τὸν Ν. Δαμάσκον.

Διὰ τοῦ Ἰω. Ἀθ. Δαμάσκου Σᾶς στέλλω 2 πήχεις ἐριούχου διὰ τὸ ζωστικόν, καὶ ὀλίγον χαρτζιλίκι. Πρέπει νὰ φροντίσητε διὰ τὰ πεῦκα καὶ τὰ κλήματα, διότι εἶναι πλέον καιρός. Δὲν ἠδυνήθην μέχρι τῆς ὥρας νὰ εὕρω λινάτσες διὰ νὰ τυλιχθοῦν αἱ ῥίζαι τῶν δενδρυλλίων, φροντίζω μὅλα ταῦτα καὶ ἐὰν εὕρω θὰ τὰς στείλω διὰ τοῦ Ν. Παπανικολάου. Πεῦκα νὰ σταλῶσιν οὐχὶ ὀλιγώτερα τῶν 80, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ὀλίγαι κουκουναριαῖς.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρός.

Ὁ υἱός σας

Γεώργιος. -

255α

Υἱέ μου Γεώργιε

Ἐκ Σκιάθου τὴν 23 Ἰανουαρίου 1889.

Συμφώνως μὲ τὰ προγεγραμμένα τῆς χθεσινῆς ἐπιστολῆς μου, ἐναυλώσαμεν ἀπὸ κοινοῦ μετὰ τοῦ Γ. Δημητριάδου τὸ κότερον τοῦ Ἰω. Δ. Ἀνθούση, ἀντὶ τριάκοντα Δραχμῶν, ἵνα μεταφέρῃ καὶ παραδώσῃ ὑμῖν (80) ὀγδοήκοντα δενδρύλλια πευκῶν δενδρυλλίων, καὶ ὀκτὼ πιτύων (κουκουναριῶν), ἅπερ ἔχομεν σημαδεύσῃ διὰ λωρίδων πανίου καὶ σπάγγου. Ἑκατὸν δὲ δενδρύλλια πευκῶν ἀνήκουσιν εἰς τὸν Κύριον Καρτάλην, δήμαρχον. Ἐγκλείομεν καὶ τὸ Πιστοποιητικὸν τῆς Δημοτ. Ἀρχῆς ὑπ᾿ ἀριθ. 54 τῆς 23 Ἰανουαρίου τ.ἔ.

Θέλετε δὲ πληρώσει εἰς τὸν Ἰω. Δ. Ἀνθούσην τὸ ἥμισυ τοῦ Ναύλου δρχ. δεκαπέντε (15), ἀποστέλλοντες καὶ εἰς ἡμᾶς δρ. 10.30 διὰ τοῦ ἰδίου Ἰω. Δ. Ἀνθούση, διότι τὰ ἔξοδα ἀνῆλθον εἰς δρ. 36.30 28

μένουν 08.30.

Τοιαῦται δὲ φροντίδες εἶναι περιτταὶ καὶ ὀχληραί, ἀλλὰ τί νὰ κάμῃ τις ὅταν ὑπηρετῇ ἀπέναντι φίλων.

Ἐὰν θέλῃς στεῖλέ μας κανὲν κεφαλοτύριον, ἐπειδὴ ἐνταῦθα μᾶς τὸ πωλοῦν ὑπερτίμως 2.00 τὴν ὀκᾶν καὶ εἰς Βῶλον τιμᾶται 1,40 ὡς ἔμαθον, συνεννοήσου μὲ τὸν Ἀθούσην διὰ νὰ τὸ φέρῃ, διὰ τοῦ ἰδίου, ἀφοῦ κρατήσης τὴν τιμήν του. Τὰ κλήματα ἀποστελῶ μὲ τοὺς Δαμάσκους μετ᾿ ὀλίγας

ἡμέρας. Διὰ τὸ κρασὶ καὶ καιρὸς δὲν εἶναι καὶ δοχεῖα δὲν ἔχω μικρὰ καὶ ἀνάλογα καὶ διότι εἶναι χρεία νὰ εἶναι ἀπὸ ῥόμι.

Μένω ὁ Πατήρ.

Οἰκ. Ἀδ. Ἐμμ.

[Σ.τ.π.: Ἐλ. 15. Ἰανουαρίου 1889. Τῷ ἔγραψα τὴν 15. Ἰανουαρίου 89. καὶ τὴν 22. τοῦ αὐτοῦ διὰ τοῦ Ν. Δημητριάδου.]

256

Πορταριὰ 28 Ἰανουαρίου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Συνεπείᾳ τοῦ τηλεγραφήματός σας κατῆλθον εἰς Βῶλον ὅπως παραλάβω τὰ πολυθρύλητα καταστάντα πεῦκα, ἀλλ᾿ ἄνθρακες ὁ θησαυρός. Ἐπιτρέψατέ μοι λοιπόν, μεθ᾿ ὅλου τοῦ σεβασμοῦ νὰ σᾶς κάμω τὰς ἑξῆς παρατηρήσεις.

1) Δὲν ἦτον ἀνάγκη νὰ τηλεγραφήσητε διὰ τοιοῦτον ἐπουσιῶδες ζήτημα· ἠδύνασθε νὰ στείλητε ὅ,τι ἠθέλατε εἰς παραλαβὴν τοῦ γνωστοῦ ἐν Βώλῳ φίλου μου καπνοπώλου, ὅστις θὰ μοὶ παρήγγειλε.

2) Ἀπεφασίσατε νὰ δώσητε διὰ τοῦ τηλεγραφήματός σας σπουδαιότητα εἰς τὸ πρᾶγμα, ἔπρεπε νὰ φροντίσητε παντὶ σθένει ὥστε νὰ φανῆτε συνεπής, ποιοῦντες ἐκποδὼν πᾶν πρόσκομμα ὅπερ θὰ ἐπήγαζεν ἐκ τοῦ ποσοῦ τοῦ ναύλου τοῦ ἀτμοπλοίου, διότι ὅσας δήποτε ὑπερόγκους ἀπαιτήσεις καὶ ἂν ἠξίου ὁ πράκτωρ, ἐὰν παραβληθῶσι μὲ τὰς ἐν Βώλῳ δαπάνας μου καὶ τοὺς κόπους τοῦ ἀναβαινοκαταβάσματος καὶ ἐν τοιαύτῃ μάλιστα ἐποχῇ, ὅσας λέγω ἀπαιτήσεις ἂν εἶχεν ὁ πράκτωρ κουμπάρος σας, θὰ ἦσαν μηδαμιναί. Τὰ γενόμενα ἐν τούτοις οὐκ ἀπογίνονται. Ἤδη ἀφῆκα ἐντολὴν εἰς Βῶλον νὰ φροντίσῃ ὁ Β. Παναγιωτόπουλος νὰ τὰ παραλάβῃ, καὶ στείλῃ τὰ ἡμίση εἰς Λάρισαν καὶ τὰ ἄλλα ἐδῶ.

Συγγνώμην διὰ τὸ ὕφος τῆς ἐπιστολῆς μου.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρός.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

Υ.Γ. Τὴν διὰ τοῦ Ν. Δημητριάδου ἐπιστολήν σας ἔλαβον. Διατί τάχα νὰ μὴν στείλητε τὰ πεῦκα διὰ τοῦ πλοίου τῶν υἱῶν Ἀθ. Δαμάσκου; Σᾶς ἠρνήθησαν;

(μονογραφὴ) [Σ.τ.π.: Ἐλ. 29. Ἰανουαρίου 89.]

257

Πορταριὰ 4 Φεβ. 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Τὰ δενδρύλλια ἐλήφθησαν· εἰς τὸν Ἰω. Ἀνθούσην ἐπλήρωσε τὸν ναῦλον αὐτὸς οὗτος ὁ παραγγείλας τὰ πεῦκα, ὅστις διὰ τοῦ ἰδίου σᾶς ἔστειλε καὶ ἓν κεφαλοτύρι, ὡς δῶρον. Ἤδη ἐγκλείω ἐν τῇ παρούσῃ ἓν τραπεζικὸν Γραμμάτιον τῶν 25 δραχμῶν, διὰ τὸ ὑπόλοιπον τῆς ἀξίας τῶν πεύκων, ἀντὶ τῶν 10 ὧν ἐποιεῖτε μνείαν ἐν τῇ ἐπιστολῇ σας.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρός.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

Υ.Γ. Τὴν ἐσώκλειστον ἐπιστολὴν ἐγχειρίσατε. Κρασὶ ἂν ἔχητε σκοπὸν νὰ μοῦ στείλητε, πρέπει νὰ τὸ ἔχω τὰς ἀποκρέω, ἄλλως δὲν θέλω.

Ὁ ἴδιος.

257α

Υἱέ μου Γεώργιε!

Ἐκ Σκιάθου 12. Φευρ. 1889.

Διὰ τοῦ σημερινοῦ ἀτμοπλοίου καὶ διὰ φορτωτικῆς ὑπ᾿ ἀριθ. 30 πέμπω πρὸς τὸν ἐν Βόλῳ Β. Παναγιωτόπουλον Καπνοπώλην ἓν βαρέλιον πλῆρες οἴνου μοσχάτου ἐξ ὀκάδων (50) πεντήκοντα, καὶ θέλετε φροντίσει περὶ τούτου, γνωρίζοντες εἰς ἡμᾶς τὴν παραλαβήν του. Παρακαλῶ δὲ νὰ μᾶς ἀποστείλητε κυτίον σπόρου μεταξοσκώληκος, διότι ἐγγίζει ὁ καιρὸς καὶ μᾶς ἀναγκαιοῖ.

Ὅλοι ὑγιαίνομεν. Τὰ κλήματα τοῦ Κυρίου Βασσάνη θὰ σταλῶσι διὰ πρώτης εὐκαιρίας. Μένω

ὁ Πατήρ.

Οἰκονόμος Ἀδ. Ἐμμανουὴλ [Σ.τ.π.: Ἐλ. 5. Φεβρ. 1889.]

257β

[Ἐσώκλειστο γράμμα τοῦ πατρός του στὸν μετακομιστὴ Βασιλ. Παναγιωτόπουλον.]

Ἀγαπητὲ κύριε Βασίλειε!

Ἐκ Σκιάθου 12. Φευρ. 1889.

Ἐπὶ τῇ παραγγελίᾳ τοῦ ἐν Πορταριᾷ υἱοῦ μου Γεωργίου Παπαδιαμάντη, ἀποστέλλω ἐπ᾿ ὀνόματί Σας διὰ τοῦ σημερινοῦ ἀτμοπλοίου καὶ διὰ φορτωτικῆς ὑπ᾿ ἀριθ. 30 (ἐγκλειομένης ἐνταῦθα) ἓν βαρέλιον πλῆρες οἴνου Μοσχάτου ἐξ ὀκάδων (50) πεντήκοντα, σεσημειωμένον διὰ τῶν στοιχείων Β. Π. Κ. καὶ παρακαλῶ νὰ φροντίσητε τὴν παραλαβήν του, ἀκολούθως δὲ παραδώσητε εἰς τὸν ἐν λόγῳ υἱόν μου Γεώργιον.

Σᾶς ἀσπάζομαι καὶ εἰμὶ διατελῶν

ὁ φίλος Σας

Οἰκονόμος Ἀδαμάντιος Ἐμμανουὴλ

258

Βῶλος 16 Φεβρ. 89.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Τὸ κρασὶ ἐλήφθη. Ἐν τῇ τελευταίᾳ ἐπιστολῇ σας δὲν μοὶ λέγετε, ἂν ἐλάβετε ἐπιστολὴν συστημένην ἀποσταλεῖσαν διὰ τοῦ ἀτμοπλοίου τῆς 5 τρ. μηνός, ἐν ᾗ περιεκλείετο ἓν χαρτονόμισμα τῶν 25 δραχμῶν.

Ἐν βίᾳ

ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

258α

Υἱέ μου Γεώργιε!

Ἐκ Σκιάθου 18 Φευρ. 89.

Ἡ ἀπὸ 4. Φευρ. τρ. ἐπιστολή Σας ἐλήφθη τὴν 5, ὡς καὶ τὸ ἐν ταύτῃ 25 Δρ. χαρτονόμισμα. Προχθὲς ἔλαβον καὶ τὴν ἀπὸ 16. πεμφθεῖσαν διὰ τοῦ Ἀγγελῆ Παπαδήμου. Τὸ δοχεῖον τοῦ οἴνου νὰ ἐπιστραφῇ δι᾿ εὐκαιρίας. Παράδοσον εἰς τὸν Κύριον Β. Παναγιωτόπουλον διὰ νὰ φροντίσῃ ἐκεῖνος περὶ τῆς ἀποστολῆς του. Διὰ τοῦ Στέργιου Π. ῾Ραγιᾶ ἐστάλησαν αἱ κατὰ παραγγελίαν (τῆς 28. Ἰανουαρίου) τοῦ Κυρίου Βασσάνη 500 κληματίδες, συστηθεῖσαι εἰς τὸν αὐτὸν Β. Παναγιωτόπουλον τὴν 14. τρ. καὶ πιστοποιητικὸν τῆς Δημοτ. Ἀρχῆς ὑπ᾿ ἀριθ. 125. Περὶ τούτων δὲν μᾶς ἐγράψατε. Σήμερον ἐλάβομεν τὴν ὑπὸ χθεσινὴν ἡμερομ. ἐπιστολήν σου καὶ τὰ 4. κυτία κουκουλόσπορου σταλέντα διὰ τοῦ Γ. Ι. Μωραΐτου. Θέλομεν φροντίσει τὰ δέοντα. Ἀναμένομεν ἐν τοσούτῳ νὰ μᾶς ἀπαντήσητε καὶ περὶ τῶν κληματίδων, καὶ τὴν ἐπιστροφὴν τοῦ βαρελίου ἀγορασθέντος ἀντὶ Δραχμῶν ἕξ, ὡς ἀναγκαίου εἰς ἡμᾶς. Μένω

ὁ Πατὴρ

Οἰκ. Ἀδ. Ἐμμανουὴλ [Σ.τ.π.: Ἐλ. 17. Φεβρ.]

259

Βῶλος 17 Φεβρ. 89.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Διὰ τοῦ κομιστοῦ Γ. Ι. Μωραΐτου σᾶς στέλλω 4 κυτία μεταξοσπόρου. Δὲν μοὶ ἐδόθησαν ἐπὶ πληρωμῇ ἀλλὰ ἐπὶ μεριδίῳ 25 τοῖς % ἐπὶ τῆς παραγωγῆς. Ἐὰν θὰ δυνηθῆτε νὰ τὰ διανείμητε ἐπὶ τοιαύτῃ συμφωνίᾳ καλῶς, ἄλλως κρατεῖτε τὸ ἓν ἐπὶ τῇ ἰδίᾳ συμφωνίᾳ καὶ τὰ λοιπὰ μοὶ τὰ ἐπιστρέφητε μὲ τὸ ἀτμόπλοιον τῆς Ὀρθοδοξίας ἀφεύκτως, διότι ὁ καιρὸς ἐπείγει καὶ τὸ κατάστημα πρέπει νὰ φροντίσῃ περὶ τῆς διαθέσεως αὐτῶν ἀλλαχοῦ.

Μοὶ ἐσυστήθη ὁ σπόρος ὡς πρωτίστης ποιότητος, ὥστε ἐὰν διαθέσητε τὰ ἀποστελλόμενα ἤδη κυτία, καὶ ὑπάρχει ζήτησις καὶ ἑτέρων γράψατέ μοι νὰ σᾶς πέμψω.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρός.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

Χθὲς διὰ τοῦ υἱοῦ τοῦ Κωνστ. Τάσου σᾶς ἔστειλα ἐπιστολήν.

Ὁ ἴδιος

(μονογραφὴ)

259α

Υἱέ μου Γεώργιε!

Ἐκ Σκιάθου 26 Φευρ. 1889.

Κατὰ τὴν 18 λήγοντος μηνὸς σοὶ ἔγραψα ὅτι ἐλάβομεν τὰς ἀπὸ 16 καὶ 17 ἐπιστολὰς καὶ τὰ 4. κυτία τοῦ κουκουλόσπορου, ἐξ ὧν ἐξωδεύθησαν τὰ δύο, τὰ δὲ δύο ἐπιστρέφομεν, διὰ νὰ τὰ παραδώσῃς εἰς τὸ κατάστημα.

Ὅλοι ὑγιαίνομεν. Μένω.

Ὁ Πατήρ.

Οἰκονόμος Ἀδ. Ἐμμανουὴλ [Σ.τ.π.: Ἐλ. 18. Φεβρ. 89.]

260

Βῶλος 22 Ἀπριλίου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Δι᾿ ἓν ῥάπισμα ὅπερ ἔδωκα εἴς τινα κατεδικάσθην εἰς φυλάκισιν καὶ ἤδη ἐκτίω τὴν ποινήν μου εἰς τὰς ἐνταῦθα φυλακάς. Σᾶς παρακαλῶ μὴν στενοχωρηθῆτε διὰ τοῦτο, διότι καὶ τὴν θέσιν μου ἐν Πορταριᾷ διατηρῶ, καὶ ὡς κατάδικος εἰς τὰς φυλακὰς δὲν ὑποφέρω χάρις εἰς τοὺς φίλους, παρέχοντάς μοι πᾶσαν εὐκολίαν.

Τὴν μητέρα νὰ παρηγορήσητε καὶ νὰ τὴν ἀποτρέψητε ἂν ἐπεχείρει νὰ ἔλθῃ νὰ μὲ ἴδῃ.

Εἰς τὸν Ἀλέξανδρον ἔγραψα προχθὲς ὡς καὶ εἰς ἄλλους φίλους καὶ ἐλπίζω πολὺ ὅτι θὰ κατορθωθῇ τι ὅπως ἐξέλθω τῶν φυλακῶν πρὸ τῆς λήξεως τῆς ποινῆς μου.

Ἐὰν μὴ οὕτως ἐγίνοντο τὰ πράγματα δὲν θὰ ἀνέμενον βελτίωσιν τῆς θέσεώς μου ἐν μεταβολῇ πραγμάτων.

Διὰ τῆς φυλακίσεώς μου ἥτις αὐτὴ καθ᾿ ἑαυτὴν εἶναι ἀδικωτάτη, θὰ ἰσχυροποιηθῶ.

Ἐπαναλαμβάνω νὰ σᾶς εἴπω, ὅτι δἐν πρέπει νὰ στενοχωρηθῆτε, διότι οὐδὲ φίλων στεροῦμαι, οὐδὲ τῶν μέσων τῆς συντηρήσεώς μου.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρός.

Πρὸ μηνὸς ἔχει συμβῆ ἡ σκηνὴ δι᾿ ἣν κατεδικάσθην, δὲν σᾶς ἔγραψα δὲ περὶ αὐτῆς διότι ἤλπιζον ὅτι δὲν θὰ ὑπῆρχε τοσαύτη σπουδὴ πρὸς εἰσαγωγήν μου εἰς δίκην. Ἐν τούτοις χρεία ὑπομονῆς.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

Τὰς ἐπιστολὰς συνιστᾶτε εἰς τὸν Βασίλειον Παναγιωτόπουλον καπνοπώλην.

[Σ.τ.π.: Ἐλήφθη 23. Ἀπρ. 1889. Τῶ ἔγραψα τὴν 29. Ἀπριλίου.]

261

Βῶλος 28 Ἀπριλίου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Διὰ προλαβούσης ἐπιστολῆς μου Σᾶς ἀνήγγειλα τὴν φυλάκισίν μου, τὴν δὲ ἐπιστολήν μου ἔπεμψα εἰς τὸν Παναγ. Παπαγεωργίου διὰ νὰ σᾶς τὴν δώση. Ἤδη Σᾶς ἀναγγέλλω ὅτι μεγάλαι κατεβλήθησαν ἐνέργειαι περὶ χάριτος, καθ᾿ ἃς δὲ ἔχω πληροφορίας ὑπάρχουσι πολλαὶ ἐλπίδες ἢ μᾶλλον βεβαιότητες περὶ ἐπιτυχίας. Ἐν τούτοις δὲν εἶναι ἄσκοπον νὰ γράψητε καὶ ὑμεῖς πρὸς τὸν Κοντόσταυλον καὶ τὸν παρακαλέσητε νὰ ἐνεργήσῃ ἀποτελεσματικῶς, παριστῶντές με ὡς προστάτην τῆς πολυμελοῦς μας οἰκογενείας, ἕνεκα τῆς προβεβηκυίας ἡλικίας σας καὶ τῆς ἀσθενείας σας.

Ἐγενόμην θῦμα πολιτικῆς καταδιώξεως, διὸ καὶ ἡ δρακόντειος τῶν ἓξ μηνῶν τιμωρία. Πλὴν θαρρῶν ἐλπίζω περὶ μέλλοντος αἰσιωτέρου. Διότι ἐὰν μὴ οὕτως ἐγίνετο, οἱ ὑποστηρίζοντές με ἀντίπαλοι τῶν διωκτῶν μου δὲν θὰ ἀνελάμβανον τὸν ὑπὲρ ἐμοῦ ἀγῶνα ὡς ἴδιον ἑαυτῶν. Τὴν θέσιν μου διατηρῶ διεξάγων τὴν δυσκολωτέραν ἐργασίαν ἐν τῇ φυλακῇ. Μὴ στενοχωρεῖσθε λοιπὸν καὶ θὰ παρέλθῃ καὶ αὐτὸ τὸ κακόν, ὡς τόσα ἄλλα, ἅτινα ἀπὸ σειρᾶς ἤδη ἐτῶν ἐνέσκηψαν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς μου.

Τὴν μητέρα παρακαλῶ καὶ πάλιν, ν᾿ ἀποτρέψητε ἐὰν θελήσῃ νὰ ἔλθῃ εἰς ἐπίσκεψίν μου.

Εἰς τὸν Ἀλέξανδρον ἔγραψα, ἀλλ᾿ εἰσέτι δὲν ἔλαβον ἀπάντησίν του.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρός.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

262

Βῶλος τῇ 29 Ἀπριλίου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Εἰς χθεσινὴν ἐπιστολήν μου Σᾶς γράφω νὰ παρακαλέσητε δι᾿ ἐπιστολῆς σας τὸν κ. Κοντόσταυλον νὰ ἐνεργήσῃ περὶ Β(ασιλικῆς) χάριτος. Προσέξατε λοιπὸν μὴ ἐν τῇ ἐπιστολῇ σας ἣν πρὸς τὸν ῥηθέντα κύριον θὰ πέμψητε κάμητε λόγον ὅτι ἡ καταδίκη μου προῆλθε διότι εἰς τοῦτο ἐνήργησεν ἡ ἰσχύουσα πολιτικὴ ἐνταῦθα ἐνεργήσασα κατ᾿ ἐμοῦ ὡς ἀντιπολιτευομένου, καθόσον ἡ ὑπὸ τοιοῦτον πνεῦμα συνταχθησομένη ἐπιστολή σας, εἶναι φόβος μὴ ἀντὶ νὰ ὠφελήσῃ μᾶς βλάψῃ. Εἰς τοιοῦτον σημεῖον εἶναι ὁ κομματισμός.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

Υ.Γ. Διὰ τοῦ Γ. Ι. Μωραΐτου σᾶς στέλλω ἓν κεφάλι τυροῦ 300 δράμια.

(μονογραφὴ)

[Σ.τ.π.: Ἐλήφθησαν 30. Ἀπριλίου 89. Τῷ ἔγραψα 6. Μαΐου.]

263

Βῶλος τῇ 20 Μαΐου 89.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Διὰ τοῦ παρελθόντος ἀτμοπλοίου δὲν σᾶς ἔγραψα· ἤδη δὲ ἀπαντῶν εἰς τὴν τελευταίαν ἐπιστολήν σας λέγω ὅτι μέχρι σήμερον οὐδεμίαν μέχρι τοῦδε εὐχάριστον εἴδησιν ἔχω, ἐλπίζω ὅμως ὅτι κἄτι θὰ γίνῃ περὶ χάριτος τοὐλάχιστον τοῦ ἡμίσεος τῆς ποινῆς, διότι πολλοὶ φίλοι καταβάλλουσι σπουδαίας ἐνεργείας. Τὸ δίκαιον ἐπὶ τέλους θὰ θριαμβεύσῃ.

Περὶ ταξειδίου σας δι᾿ ἐνταῦθα Σᾶς παρακαλῶ μὴν ἀποφασίσητέ τι, ἀλλ᾿ ἐπιφυλαχθῆτε ἅμα ἐξέλθω τῶν φυλακῶν, ὅτε θὰ παραστῇ ἀνάγκη τῆς παρουσίας σας, εἰς ὑπόθεσιν ἐνδιαφέρουσάν με, καὶ τὴν ὁποίαν εἴθε νὰ εἶχον πραγματοποιήσει ἀπὸ τοῦ Δεκεμβρίου ὅτε ἐγένετο πρότασις, ἴσως ἐχρησίμευεν ὡς προπύργιον εἰς τὸν εὐερέθιστον ὀργανισμόν μου. Ἄλλοτε θὰ σᾶς γράψω καθέκαστα περὶ τῆς ὑποθέσεως ταύτης.

Ἐν βίᾳ. Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τῆς μητρὸς + + + οἰκείους ἀσπάζομαι.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης [Σ.τ.π.: Ἐλ. 21. Μαΐου 89.]

264

Βῶλος τῇ 27 Μαΐου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Τὴν ἀπὸ 20 φθίνοντος ἐπιστολήν σας ἔλαβον. Ἐν τῇ ὑπὸ τὴν αὐτὴν χρονολογίαν ἐπιστολῇ μου, ἥτις βεβαίως περιῆλθεν εἰς χεῖράς σας, ἐποίουν μνείαν περὶ τοῦ μελετηθέντος πρὸν ἐπίσκεψίν μου ταξειδίου σας, ἐπαναλαμβάνω καὶ διὰ τῆς παρούσης νὰ σᾶς παρακαλέσω ὅπως ἀναβάλητε εἰς καταλληλοτέραν ἐποχὴν τὸ ταξείδιόν σας, τοσούτῳ μᾶλλον καθόσον καθ᾿ ἃς ἔχω πληροφορίας τὰ βάσανά μου θὰ τελειώσουν πρὶν ἢ παρέλθῃ μήν.

Εἴπατε εἰς τὸν Θεοδόσην ὅτι ὁ υἱός του Γεώργιος εἶναι καλά, καὶ ὅτι νὰ φροντίσῃ ἐὰν ὁ δημόσιος εἰσπράκτωρ ἔχῃ τὸ ἀπόσπασμα τῆς ποινικῆς ἀποφάσεως νὰ πληρώσῃ τὰ δικαστικὰ ἔξοδα καὶ νὰ στείλῃ ἐνταῦθα πρὸς αὐτὸν τὸ διπλότυπον τῆς πληρωμῆς, ἄλλως πρέπει νὰ στείλῃ χρήματα ἕως 25 δραχμὰς διὰ νὰ πληρωθῶσιν ἐνταῦθα.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρός.

Ὁ υἱός σας

Γεώργιος

[Σ.τ.π. I: Ἐλ. τὴν 28. Μαΐου 89. Τῷ ἔγραψα τὴν 27. Μαΐου καὶ περὶ τῶν κουκουλίων. Σ.τ.π. II: Τῷ ἔγραψα 5. Ἰουνίου ἀποστείλας καὶ τὰ κουκούλια ὀκ. 8. ξηρά, ἐντὸς σάκκου, καὶ μίαν ὀκᾶν παρπούνια μαρινᾶτα ὡς ἡ ἐπὶ τῆς 27. Μαΐου ἀπάντησις.]

265

Βῶλος 3 Ἰουνίου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Ἐπὶ τῆς ἀπὸ 27 παρελθόντος ἐπιστολῆς σας ἀπαντῶν, λέγω ὑμῖν, ὅτι δὲν βλέπω τὴν ἀνάγκην ὥστε νὰ ἔλθῃ ἡ μήτηρ ὡς συνοδὸς τῶν κουκουλίων, ἐκ φόβου μὴ ἀπολεσθῶσι. Δύνασθε διά τινος ἐπιβάτου νὰ τὰ στείλητε εἰς παραλαβήν μου, καὶ πιστεύω διὰ τοῦ αὐριανοῦ ἀτμοπλοίου ὅτι θὰ ἔλθωσι πολλοὶ διὰ τὸ δικαστήριον. Μὴ λοιπὸν προφάσεις διὰ ταξείδια.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης [Σ.τ.π.: Ἐλ. τὴν 4. Ἰουν. 89.]

265α

Υἱέ μου Γεώργιε!

Σκίαθος 5. Ἰουνίου 89.

Ἐλάβομεν τὴν 28. Μαΐου τὴν ἀπὸ 27. ἐπιστολήν σου. Τὴν δὲ ἀπὸ 3. Ἰουνίου τρ. χθὲς ἀλλὰ βραδέως. Ἤδη δὲ διὰ τοῦ Ἰω. Δ. Ἀθούση, ἀποστέλλομεν ἐντὸς σάκκου, 8 ὀκ. κουκούλια ξηρά. Καὶ ἐντὸς χύτρας ἐν κοφινίῳ τεθειμένης μίαν ὀκᾶν παρπούνια μαρινᾶτα (13) ὅλα καὶ μίαν κούπαν γλυκὸ βύσσινον. Τὴν παραλαβὴν γνωρίσατε ἡμῖν.

Ὅλοι ὑγιαίνομεν. Μένω

ὁ Πατὴρ

Οἰκονόμος Ἀδ. Ἐμμ. Γράψατέ μας ἐὰν ἐλάβατε ταὶς κάλτσαις.

266

Βῶλος τῇ 10 Ἰουνίου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Τὴν ἐπιστολήν σας μετὰ τῶν ἰχθύων, τοῦ γλυκοῦ καὶ τῶν κουκουλίων ἔλαβον. Ταῦτα παρέδωκα εἰς τὸν δόντα τὸν σπόρον, ὅστις μοὶ εἶπεν ὅτι δὲν εἶναι ξηρὰ ὡς γράφετε, ἀλλ᾿ οὔτε ὀκτὼ ὀκάδες, ἢ μόνον 7 καὶ κἄτι δράμια, ἔχει δὲ καὶ ἀξίωσιν νὰ μάθῃ τὸ ὅλον ποσὸν ὅπερ παρήχθη καὶ δὲν εἰξεύρω καὶ τί ἄλλους παραλογισμούς. Διὰ τὰς πληροφορίας ταύτας σᾶς γράφει ὁ ἴδιος, καὶ ἀπαντήσατε ἐν λεπτομερείᾳ διότι διόλου ἀπίθανον ἐκδικούμενοι ἐμὲ οἱ κύριοι τοῦ καταστήματος, (οἵτινες διάκεινται πρὸς ἐμὲ ἐχθρικώτατα ἕνεκα κομματισμοῦ) νὰ σᾶς κάμουν καμμίαν ἀγωγὴν καὶ νὰ ζητοῦν ὅ,τι θέλουν. -

Ἀπὸ τοῦ παρελθόντος Σαββάτου εἶμαι ἐκτὸς τῶν φυλακῶν, καθόσον μοὶ ἐπετράπη νὰ ἔχω δωμάτιον ἐνοικιασμένον, λόγῳ νοσηλείας. Ὥστε ἐὰν ἔχῃ ὄρεξιν ἡ μήτηρ διὰ ταξεῖδι ἂς ἔλθῃ τώρα, ὅτε δύναται νὰ μένῃ καὶ τὴν νύκτα μαζῆ μου. - Ἐξ Ἀθηνῶν οὐδὲν νεώτερον εἰσέτι. Ἐὰν ἔλθῃ ἡ μήτηρ, καὶ σᾶς εἶναι εὔκολον ἂς φέρῃ ὀλίγας ἀστακοουράς, θέλω νὰ δώσω εἴς τινα πρὸς ὃν εἶμαι ὑποχρεωμένος.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρός.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης [Σ.τ.π.: Ἐλ. 11. Ἰουνίου 89.]

267

Βῶλος τῇ 17 Ἰουνίου 89.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Ἡ μήτηρ ἔφθασε χθὲς περὶ τὴν 4 μ.μ. ἔχουσα καλῶς. Ἡ Οὐρανία δὲν μοὶ ἔκαμε δῶρόν τι διὰ τὸν νεογέννητον υἱόν της, εἴπατέ της λοιπὸν ὅτι ὡς δῶρον ἐκλέγω τὴν φάβα, καὶ ἂς μοὶ στείλῃ 2 - 3 ὀκάδας, διότι ἔχω χρόνια νὰ φάγω καὶ ἐπεθύμησα.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

[Σ.τ.π.: Ἐλ. 18. Ἰουνίου 89. Τῷ ἐστείλαμεν φάβαν 1 3/4 καθαρὸν καὶ λάδι μίαν ὀκᾶν διὰ τοῦ Ν. Κουρκούμπα διὰ τοῦ Ἠλία Κ. Ἀγγελῆ, ἄνευ ἐπιστολῆς.]

268

Ἐν Βόλῳ 1. Ἰουλίου 1889.

Σεβαστέ μοι Συμβίε Πάτερ Οἰκονόμε!

Τὴν παροῦσαν μου γράφω ἐμπιστευτικῶς καὶ μυστικὰ ἀπὸ τὸν πάσχοντα υἱόν μας Γεώργιον.

Σὲ παρακαλῶ πολὺ παραπολὺ νὰ κάμης κάθε τρόπον καὶ διὰ πρώτης εὐκαιρίας μᾶς ἐξοικονομίσῃς καμιὰ πεντηκονταριὰ δραχμὰς διότι ὑποφέρομεν καὶ στενοχωρούμεθα καὶ ὁ Γεωργάκης εὑρίσκεται εἰς κατάστασιν ὄχι τόσον ὑγιεινὴν καθότι καὶ διὰ τὴν μισθοδοσίαν του ἀκόμη δὲν ἠξεύρει, ἂν θὰ τοῦ δώσουν ὁλόκληρον τὸν μισθόν του, ἢ τὸν ἥμισυν, ἢ τὸ ἓν τρίτον. Πληρώνει ἐνοίκιον διὰ τὸ δωμάτιον ὅπου διαμένομεν, συντηροῦμεν καὶ τὸν χωροφύλακα καὶ μὴν ἐρωτᾶτε τὰ βάσανά μας, εἶναι λοιπὸν μεγάλη ἀνάγκη, καὶ δι᾿ αὐτὸ καταφεύγω εἰς Σὲ τὸν μόνον προστάτην μας. Τί νὰ κάμωμεν καὶ τί νὰ γίνῃ ἀφοῦ μᾶς εὗρε αὐτὸ τὸ μεγάλο κακὸ πρέπει νὰ τὸ ἐξοικονομίσωμεν ὅθεν καὶ πάλιν σὲ παρακαλῶ πολὺ νὰ κάμῃς κάθε τρόπον διὰ νὰ μὴ πάθῃ ὁ Γεωργάκης ἀπὸ τὴ στενοχωρία του περισσότερον καὶ τότε ἀλοίμονον εἰς ἐμέ, τί νὰ κάμω, νὰ φύγω, δὲν ἠμπορῶ, διότι οὔτε ἠμπορῶ νὰ τὸν ἀφίσω, ἀλλ᾿ οὔτε αὐτὸς μ᾿ ἀφίνει, τόσον πολὺ δειλὸς ἐκατήντησε, εἰς τὰς 5 καὶ 6 ἡμέρες μὲ δυσκολίαν κάμνει νὰ ἔβγῃ καὶ τέλος πάντων μεγαλητέρα ἀνάγκη ἀπὸ αὐτὴ δὲν εἶναι ἄλλη, καὶ νὰ ἰδοῦμε πότε θὰ ἔλθη καὶ αὐτὴ ἡ προκομένη ἡ χάρις.

Τὸν Νικολάκη ἔχουμε συντροφιὰ καὶ παρηγορούμεθα.

Τὰ κορίτσια μας εὔχομαι καὶ ἀσπάζομαι καθὼς καὶ τὴν Οὐρανιά μας οἰκογενειακῶς.

Σᾶς προσκυνῶ.

Ἡ Πρεσβυτέρα σου.

Κἀγὼ σᾶς προσκυνῶ, τὴν παροῦσαν ἔγραψα κατ᾿ ἐντολὴν τῆς Σεβαστῆς θείας μου καὶ μυστικὰ ἀπὸ τὸν Γεωργάκην.

Ὁ Ἀνεψιός σας

Ν. Ι. Καρπέτης

269

Βῶλος τῇ 1 Ἰουλίου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Ἔχομεν καλῶς ἥ τε μήτηρ καὶ ἐγώ. Τὰς πρώτας ἡμέρας τοῦ ἐρχομοῦ της προσβληθεῖσα ἐκείνη ἐλαφρῶς ὑπὸ τοῦ γνωστοῦ πόνου, ἤδη ἀπολαύει ὑγείας. Ἐγὼ ὑποφέρω πρὸ δύο μηνῶν ἀπὸ αἱμορροΐδας, καὶ σᾶς παρακαλῶ νὰ ἐρωτήσητε τὸν Ἀλέκον περὶ φαρμάκου, διότι μὲ κατέβαλεν ἡ ἐκροὴ αἵματος. Δοκιμάζω δὲ καὶ πόνους οὐκ ὀλίγους.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης Υ.Γ. Τὴν ἔγκλειστον ἐπιστολὴν ἐγχειρίσατε.

[Σ.τ.π.: Ἐλήφθη 2. Ἰουλίου 89. Τῷ ἔγραψα τῇ αὐτῇ. Ἔστειλα καὶ δρ. 50 τῇ 3. Ἰουλίου διὰ τοῦ Κ. Γ. Αἰγιαλείδου.]

270

Βῶλος τῇ 5 Ἰουλίου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Αἱ ἐπιστολαί σας μετὰ τῶν 50 δραχ. ἐλήφθησαν. Ἀφοῦ θέλετε νὰ μάθητε πῶς οἰκονομοῦμαι, ἰδού. Ὁ μισθὸς τοῦ δημογραμματέως εἶναι δραχ. 120, διότι ἡ πολιτικὴ ἐνήργησε καὶ ἀπὸ τῆς πρώτης τοῦ νέου ἔτους ἠλαττώθη. Τώρα Σᾶς ἀφίνω νὰ κρίνητε, ἐκ τοῦ ποσοῦ τούτου τί πρέπει νὰ λάβῃ ἐκεῖνος ὅπου μὲ ἀναπληροῖ, καὶ κατόπιν συγκρίνητε τὸ ποσὸν ὅπου λαμβάνω ἐγώ, μὲ τὰς δαπάνας μου, αἵτινες ἀνέρχονται καθ᾿ ἑκάστην εἰς 4 - 4 1/2 δραχμάς. Εἰς τὴν φυλακὴν ὅτε ἤμην μοὶ ἤρκει ἡ ἡμίσεια καὶ ὀλιγωτέρα δαπάνη, ἔξω ὅμως βλέπετε ὅτι ηὐξήθη ἐπαισθητῶς, διότι πληρώνω 12 δραχ, ἐνοίκιον καὶ τρέφω καὶ τὸν χωροφύλακα. Ἀλλὰ πρὸς τί ὅλα αὐτά, καὶ ζητεῖτε πληροφορίας περὶ τῆς ὀνομασίας τοῦ δήμου καὶ τοῦ ἄρχοντος τούτου; Μήπως φρονεῖτε ὅτι εἶναι ὑποχρεωμένοι ἄλλοι νὰ μὲ συντηροῦν; Ὅ,τι κάμνουν αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι τὸ κάμνουν ἀπὸ μεγάλην εὐγένειαν ψυχῆς. Τῆς γενναιότητος λοιπὸν τοιούτων ἀνθρώπων πρέπει νὰ καταχρώμεθα; Μὴν μεμψιμοιρεῖτε ἀπέναντι ψηλαφητῆς εὐεργεσίας.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

[Σ.τ.π.: Ἐλ. 7. Ἰουλίου 89. Τῷ ἔγραψα τὴν 22. Ἰουλίου καὶ μὲ ἓν βοκάλιον ῥακὶ 2 1/2 ὀκ.]

271

Βῶλος τῇ 22 Ἰουλίου 1889. Σέβαστέ μοι πάτερ,

Πρὸ πολλοῦ δὲν σᾶς ἔγραψα, ἀλλὰ καὶ ὑμεῖς εἶσθε πολὺ φειδωλὸς εἰς τὸ γράφειν.

Ἡ ἀσθένειά μου ὑφίσταται, καὶ μόλις κατά τι ᾐσθάνθην βελτίωσιν. Ἡ μήτηρ ὑγιαίνει.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας.

Γ. Παπαδιαμάντης

[Σ.τ.π.: Ἐλ. 25. Ἰουλίου 89. Τῷ ἔγραψα 5 Αὐγούστου ταχυδρ. μὲ ἓξ δρ. διὰ τὴν μητέρα.]

272

Βῶλος τῇ 5 Αὐγούστου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Τὴν ῥακὴν ἐλάβομεν, δὲν σᾶς ἔγραψα δὲ ἐγκαίρως ἀπὸ ἀμέλειαν. Ἡ μήτηρ ἐπιθυμεῖ νὰ μάθῃ τὴν κατάστασιν τῆς ἀμπέλου. Γράψατέ μου ἐὰν εἶχεν ἀπάντησιν ἐπὶ τῆς ὑποθέσεώς μου ὁ κ. Μωραϊτίδης.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας.

Ὁ υἱός σας

Γεώργιος

Υ.Γ. Τὸ βαρέλλι θὰ στείλω μὲ πρώτην εὐκαιρίαν. Ἐὰν σᾶς εἶναι εὔκολον, στείλατέ μας ὀλίγα σταφύλια.

[Σ.τ.π.: Ἐλ. 6. Ἀπρ. 89.]

273

Βῶλος τῇ 12 Αὐγούστου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Τὴν τελευταίαν ἐπιστολήν σας μετὰ τῶν 6 δρ. ἐλάβομεν.

Προχθὲς διὰ τοῦ Π. Σκαπινάκη Σᾶς ἔπεμψα τὸ βαρέλλι, ἤδη διὰ τοῦ Γεωρ. Δ. Μωραΐτου Σᾶς στέλλω καὶ τὰ δύο βοκάλια.

Γράψατέ μοι ἐὰν ἡ ἐπιδημία ἔχῃ διαστάσεις ἢ εἶναι εἰς ὕφεσιν, καθὼς καὶ πόσα θύματα εἶναι ἕως τώρα.

Ἡ μήτηρ ὑγιαίνει.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

[Σ.τ.π.: Ἐλ. 13. Αὐγ. 89. Τῷ ἔγραψα τὴν 17. Αὐγ. μὲ ἓν κοφίνι σταφύλια.]

274

Βῶλος τῇ 24 Αὐγούστου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Τὰ σταφύλια ἐλάβομεν, τὸ δὲ κοφίνι σᾶς ἐπεστρέψαμεν διὰ τοῦ Γ. Δ. Μωραΐτου. Μὲ τὸν ἴδιον στείλατέ μας ὀλίγους ῥοδίτας, μόνα σταφύλια εἰς τὰ ὁποῖα ἔχω ὑπόληψιν.

Γράψατέ μας περὶ τοῦ Ἀλεξάνδρου, τί γίνεται, διότι ἐπιθυμεῖ ἡ μήτηρ νὰ μάθῃ περὶ αὐτοῦ.

Ἐγὼ προσεβλήθην ἀπὸ πυρετόν.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας

ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

[Σ.τ.π.: Τὴν 27. Αὐγ. τῷ ἐστείλαμεν σταφύλια καὶ μίαν βοκάλα ῥακήν. Τὴν 3. 7βρίου ταχυδρ. εἰς Β. Παναγ(ιωτόπουλον) καπνοπώλην μὲ ἓξ Δραχ. δι᾿ ἔξοδα τῆς μητρός του.]

275

Βῶλος τῇ 21 7βρίου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Τὰ καρπούζια, ὡς καὶ τὴν κόφαν μετὰ τῶν ἐμπεριεχομένων ἔλαβον.

Ὁ Μιχ. Χατζησταματίου μοὶ ἔγραψε περὶ τοῦ Ἀλεξάνδρου ὅτι ἐργάζεται εἰς τὴν Ἐφημερίδα. Ὑγιαίνω. Πρὸ 40 ἡμερῶν δὲν μὲ ἐπείραξεν ὁ πυρετός.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρὸς

ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

[Σ.τ.π.: Ἐλ. 21 7βρίου 89. Τὴν 22. τῷ ἐγράψαμεν ὅτι δὲν ἔγραψεν ἐὰν ἔλαβε τὴν ἀπὸ 10. 7βρίου ἀπὸ τὸν Α. Μωραϊτίδην.]

276

Βῶλος τῇ 30 7βρίου 89.

Σεβαστέ μοι πάτερ.

Ἡ ἡμέρα τῆς ἀποφυλακίσεώς μου ἐγγίζει. Πρὸ ταύτης θὰ εὑρεθῶ ὀλίγον στενοχωρημένος, χρηματικῶς, διότι ἐκτὸς τῶν ἄλλων δαπανῶν, θέλω νὰ πληρώσω καὶ τὰ δικαστικὰ ἔξοδα, ἀνερχόμενα εἰς δραχ. 48.

Πρὸς ἄρσιν λοιπὸν πάσης στενοχωρίας, καλὸν ἤθελεν εἶσθαι, ἐὰν ἀπετείνεσθε καὶ ἐκ μέρους μου πρὸς τοὺς κ. ἀδελφοὺς Γεωργιάδας, ἵνα μᾶς διευκολύνωσι διὰ δανείου 50 δραχμῶν.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τῆς μητρός.

Ὁ υἱός σας

Γεώργιος [Σ.τ.π.: Ἐλ. 1. 8βρίου 89.]

276α

Υἱέ μου Γεώργιε!

Ἐκ Σκιάθου 5. 8βρίου 89.

Διὰ τοῦ Ν. Εὐσταθ(ίου) ἢ Κορκούμπα σοὶ ἀποστέλλω Δρ. 30 καὶ μὲ δεύτερον ἀποστελῶ σοι καὶ ἄλλα.

Μένω ὁ Πατήρ.

Οἰκον. Ἀδαμάντιος

[Σ.τ.π.: Τὴν 12. 8βρίου 1889 Διὰ τοῦ Α. Εὐστ. Μιτζέλου τῷ ἐστάλησαν δρ. 19 δέκα ἐννέα.]

277

Πορταριὰ 21 8βρίου 89.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Ἀπὸ τῆς παρελθούσης Δευτέρας εἶμαι ἐλεύθερος, τὸ ἑσπέρας δὲ τῆς ἰδίας ἡμέρας ἦλθον ἐνταῦθα.

Ἐπὶ τῆς τελευταίας σας ἐπιστολῆς ἀπαντῶν, λέγω, ὅτι ὅσα χρήματα μοὶ ἐστείλατε τὰ ἔλαβον. Ἔχω παραγγελίαν δι᾿ 100 ὀκάδας μοσχάτου, ἐὰν τὸ ἰδικόν μας εἶναι γλυκύ, (διότι αὐτὸ προτιμᾶται) γράψατέ μοι, ἴσως δυνηθῶμεν νὰ πωλήσωμεν τὸ ὅλον εἰς Βῶλον, μὲ καλὴν τιμήν.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρὸς

ὁ υἱός σας

Γεώργιος [Σ.τ.π.: Ἐλ. 30. 8βρ. 89.]

277α

Υἱέ μου Γεώργιε!

Ἐκ Σκιάθου 2. Νοεμβρίου 89.

Τὴν 30. παρελθόντος 8βρίου ἐλάβομεν τὴν ἀπὸ 21. ἐπιστολήν σου, καὶ εὑρισκόμην εἰς μεγίστην ἀπορίαν διὰ τὴν βραδύτητα, διότι δὲν μᾶς ἔγραψες. Ὁ οἶνος εἶναι πρόωρος καὶ δὲν ἐκαθάρισεν ἀκόμη. Νὰ μᾶς εἴπῃς ὅμως καὶ τὴν τιμήν, διότι γνωρίζεις ὅτι θέλω νὰ ἀνταποκριθῶ εἰς ὅσα γνωρίζεις ὑπέκυψα ἔξοδα καὶ εἰς τὴν καλλιέργειαν ἀκόμη περυσινῆς καὶ ἐφετεινῆς. Δέον ὅμως ἵνα γνωρίζῃς καὶ τὰ ἔξοδα μέχρι Βώλου ἀτμοπλοϊκὰ καὶ λ(οι)π(ὰ) ποῖον ἐπιβαρύνουν.

Ὅλοι ὑγιαίνομεν. Ἄσπασον τοὺς φίλους. Ἀναμένω ἀπάντησιν ταχεῖαν πρὸς ὁδηγίαν μου διὰ τὴν μετάγγισιν τοῦ οἴνου ἐν καιρῷ τῷ δέοντι.

Μένω ὁ Πατὴρ

Οἰκονόμος Ἀδαμάντιος

278

Πορταριὰ τῇ 17 9βρίου 1889.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Τὴν τελευταίαν ἐπιστολήν σας ἔλαβον. Δὲν ἦτον ἀνάγκη φρονῶ νὰ μάθητε μὲ ποίαν τιμὴν ζητοῦν 100 ὀκ. κρασί. Οἱαδήποτε καὶ ἂν ᾖνε αὕτη, νὰ εἶνε πάντοτε ὑπερτέρα ἐκείνης τὴν ὁποίαν θὰ ἔχητε ἐὰν πωλήσητε αὐτόσε.

Ἐὰν ἠμπορέσω θὰ σᾶς ἐπισκεφθῶ κατὰ τὰς ἑορτὰς τῶν Χριστουγέννων, ἢ καὶ πρότερον.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρὸς

ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

Υ.Γ. Ἀπὸ τὸ σπῆτι τοῦ Δημάρχου ἔχουν ἀνάγκην πανίου μαλλίνου διὰ φανέλλας, ὁμοίου μὲ τὰς ἰδικάς μου, γράψατέ μοι παρακαλῶ πόσον κοστίζει ὁ πῆχυς.

Ὁ ἴδιος

[Σ.τ.π.: Ἐλήφθη 19. Νοεμβρίου 89. Τὴν 24. 9βρίου τῷ ἐγράψαμεν ὅτι μαλλία τώρα δὲν εὑρίσκονται. Κατὰ τὸν ἐπιόντα Μάϊον νὰ προβλεφθῶσιν ἐκεῖ ἢ ἐδῶ καὶ ὅτι ὁ κοινὸς πῆχυς κοστίζει Δρχ. 1,50.]

279

Πορταριὰ 4 Ἰανουαρίου 1890.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Ἔλαβον τὴν ἀπὸ 31 τοῦ λήξαντος ἐπιστολήν σας. Τὰ τζοράπια ἔλαβον ἐγκαίρως.

Σᾶς ἔγραφον προηγουμένως ὅτι θὰ ἠρχόμην κατὰ τὰς ἑορτάς, ἀλλὰ δὲν ἠδυνήθην νὰ πράξω τοῦτο διὰ πολλοὺς λόγους, ὧν ὁ ἰσχυρότερος διότι δὲν ἔχω τὸν ἀντικαταστήσοντά με εἰς τὴν ἐργασίαν.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τῆς μητρός.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης [Σ.τ.π.: Ἐλ. 7. Ἰανουαρίου 1890.]

280

Πορταριὰ τῇ 3 Φεβρ. 1890.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Εἶμαι καλά, μὴ μὲ συνερίζησθε διότι δὲν Σᾶς γράφω τακτικά, τώρα ἐσυνηθίσατε πλέον εἰς τὴν ἀμέλειάν μου. Ἐν τούτοις ἤδη Σᾶς ἐνθυμοῦμαι διότι ἔχω τὴν ἀνάγκην Σας, θέλω ὀλίγον μοσχάτο, ὥστε ἐὰν Σᾶς ᾖνε εὔκολον στείλατέ μοι μίαν δαμιτζάναν.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν Σας καὶ τῆς μητρός.

Ὁ υἱός Σας

Γ. Παπαδιαμάντης

[Σ.τ.π.: Ἐλήφθη 4. Φευρ. 1890. Τὴν 12. Φευρ. τῷ ἔγραψα ὅτι θὰ σταλῇ, διὰ τοῦ Ἠλία ἢ τοῦ Ἀθούση.]

281

Πορταριὰ 19 Μαρτίου 90.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Τὴν τελευταίαν ἐπιστολήν Σας ἔλαβον. Ἔχετε δίκαιον νὰ παραπονῆσθε ἐναντίον μου, διότι δὲν σᾶς γράφω συχνά. Συγχωρήσατέ με διὰ τὴν ἀμέλειάν μου.

Μελετῶ τὴν Μεγάλην Τρίτην νὰ ἔλθω.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρός.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης

[Σ.τ.π.: Ἐλ. 20. Μαρτίου 1890.]

282

Ἀθῆναι 2 Δεκεμβρίου 1890.

Σεβαστέ μοι πάτερ,

Τὴν ἐπιστολήν Σας μετὰ τῶν 25 δραχ. ἔλαβα ἐγκαίρως. Ἄλλην, ταχυδρομικῶς, ὡς μοὶ λέγετε, δὲν ἔλαβον. Ὁ διορισμός Σας ἕνεκα τῶν ἀνωμαλιῶν αἵτινες ὑφίστανται εἰς τὸ Ὑπουργεῖον ἐβράδυνε. Τὸ σχετικὸν ὅμως διάταγμα ἔχει ὑποβληθῆ τῷ Βασιλεῖ πρὸς ὑπογραφὴν ἀπὸ τῆς παρ. Πέμπτης. Αὔριον ἢ τὴν Τρίτην, ἐλπίζω νὰ δημοσιευθῆ, ὅτε θὰ Σᾶς κοινοποιηθῇ τηλεγραφικῶς ἵνα ἀναπληρωθῇ ἡ ἀργοπορία.

Δι᾿ ἐμὲ ἀκόμη τίποτε. Καταβάλλονται ἐνέργειαι νὰ διορισθῶ εἰς τὸ Εἰρηνοδικεῖον Βελεστίνου, ἀλλὰ πρὶν παρέλθῃ μὴν τοὐλάχιστον, δὲν θὰ τελειώσῃ. Ὀκτὼ ἡμέρας θὰ μείνω ἀκόμη καὶ ἂν ἴδω ὅτι βραδύνει θὰ ἀναχωρήσω.

Ἀσπάζομαι τὴν δεξιάν σας καὶ τὴν τῆς μητρός.

Ὁ υἱός σας

Γ. Παπαδιαμάντης [Σ.τ.π.: Ἐλ. 4. Δεκεμβρ. 1890.]

III
ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

283

Ἐν Ἀθήναις τῇ 7 Ἰανουαρίου 1911

Ἀγαπηταὶ θλιμμέναι ἀδελφαί, θερμῶς σᾶς συλλυποῦμαι διὰ τὴν μεγάλην συμφοράν σας. Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ μέγας τῶν ὀρφανῶν προστάτης καὶ τῶν θλιβομένων παρακλήτωρ θὰ σᾶς παρηγορήσῃ εἰς τὴν δεινὴν αὐτὴν ὀρφανίαν σας. Ἀπαρηγόρητον θλῖψιν μοὶ ἐπροξένησεν ἡ λυπηρὰ εἴδησις τοῦ θανάτου τοῦ παιδικοῦ μου φίλου, τοῦ ἀδελφοῦ μου σχεδὸν Ἀλεξάνδρου. Ἀπὸ τὴν Τζίαν ἔμαθον τὴν ἀσθένειάν του τὴν παραμονὴν τῶν Χριστουγέννων καὶ ὅταν τὴν περασμένην Δευτέραν τὴν νύκτα ἤκουσα νὰ μὲ ζητῇ ὁ τηλεγραφητής, εἶπα ἀμέσως: Ὁ Παπαδιαμάντης ἀπέθανεν. Καὶ ἦτον ἀληθινόν. Ἐπλημμύρησαν τὰ δάκρυά μου καὶ ἀπὸ τότε δὲν ἔπαυσαν.

Ἀγωνιῶ νὰ συλλογισθῶ τὴν μακρὰν ζωὴν ὁποῦ ἐπεράσαμεν μαζὶ τρώγοντες πάντοτε μαζί· ἀδύνατον νὰ παρηγορήσω τὴν θλῖψιν μου. Δὲν θὰ τὸν ἴδω πλέον, λέγω. Δὲν θὰ ψάλωμεν πλέον εἰς τὴν ἀγρυπνίαν. Πρὶν πάθω, τοῦ εἶπα εἰς μίαν ἀγρυπνίαν ὅτι εἶδα ἕνα ὅνειρον, καὶ «μοὶ φαίνεται εἰς τὰ 1910 θὰ ἀποθάνω». Ἐκεῖνος μοὶ λέγει: «Μακάριος ἐσὺ ὅτι θὰ ζήσῃς ἀκόμη 5 χρόνια. Ἐγὼ δὲν ἐλπίζω νὰ ζήσω ἕως τότε». Καὶ ἀκριβῶς μὲ τὸν χρόνον 1910 ἀπῆλθεν.

Εἰς τὴν ἀγρυπνίαν τοῦ Ἁγ. Βασιλείου, μετὰ τὴν θείαν λειτουργίαν τῷ ἔκαμαν παράκλησιν διότι εἶχον μάθει τὴν ἀσθένειάν του. Τώρα δὲ εἰς τὴν ἀγρυπνίαν τῶν Φώτων θρῆνος ἔγεινεν εἰς τὸν Ἅγ. Ἐλισαῖον. Ἔκλαιον ὅλοι ὅταν ὁ ἱερεὺς τὸν ἐμνημόνευσε. Ἡ γερόντισσα Συγκλητικὴ θὰ τῷ κάμῃ Σαρανταλείτουργον.

Ἐγὼ εἶμαι κλεισμένος ἀπὸ τὰ Χριστούγεννα ἕνεκα κρυολογήματος καὶ δὲν πηγαίνω εἰς τὰς ἀγρυπνίας.

Περὶ τῶν ἐγκωμίων τῶν ἐφημερίδων ὅλων δὲν σᾶς γράφω. Θρηνεῖ ὅλος ὁ τύπος τὴν ἀπώλειαν μίας μεγάλης δόξης τῆς Ἑλλάδος. Ἐπεθύμουν νὰ ἐμάνθανον τὰ τῆς ἀσθενείας, τοῦ θανάτου καὶ τῆς κηδείας καὶ τί εἶπε τελευταῖον.

Ἀ. Μωραϊτίδης

284

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΝ

Ἀθῆναι 14.III.911.

Ἀξιότιμοι Κυρίαι,

Ὡς μέλος τῆς Ἐπιτροπῆς διὰ τὴν ἔκδοσιν τῶν ἔργων τοῦ ἀειμνήστου ἀδελφοῦ σας καὶ φίλου μου Ἀλεξάνδρου, σᾶς παρακαλῶ ἐὰν ὁ μακαρίτης ἀφῆκεν ἀνέκδοτα χειρόγραφα, ὅπως μοῦ ἀποστείλητε ταῦτα ἀσφαλῶς, διευθύνουσαι αὐτὰ εἰς τὸ ῾Υπουργεῖον τῶν Ναυτικῶν ἐπ᾿ ὀνόματί μου.

Ἐγὼ δὲ θέλω ἀναλάβει, εἴτε δημοσιευθοῦν ταῦτα εἰς τὴν γενικὴν ἔκδοσιν, εἴτε εἰς περιοδικά, νἀποστείλω πρὸς Ὑμᾶς τὸ εἰσπραχθησόμενον ποσόν, φροντίζων πρὸς ἐξασφάλισιν τῶν συμφερόντων σας. Καλὸν θὰ ἦτο νὰ μοῦ ἀποσταλῇ οἱονδήποτε χειρόγραφον, ἔστω καὶ ἁπλαῖ σημειώσεις ἢ ἀλληλογραφίαι τοῦ μακαρίτου.

Μὲ πολλὴν ὑπόληψιν καὶ ἀδελφικὴν συμπάθειαν διὰ τὸ μέγα σας δυστύχημα.

Π. Ν. Ἀποστολίδης

Τμηματάρχης Ὑγειονομικοῦ Τμήματος Ὑπουργείου Ναυτικῶν.

(Παῦλος Νιρβάνας)

285

Σκίαθος 18 Μαρτίου 1911.

Ἀξιότιμε Κύριε Π. Νιρβάνα,

Τὴν ἀπὸ 14 Μαρτίου ἐπιστολήν σας ἐλάβαμε, καὶ ἤδαμαι τὰ ἒν αὐτή, ἡμεῖς δὲν ἠμποροῦμε νὰ ἀρνιθῶμε τὴν ἀδελφικὴν φιλίαν, τὴν ὀποίαν εἴχετε εἰς τὸν πολύκλαυστον καὶ ἀγαπητόν μας ἀδελφόν μας Ἀλέξανδρον, νὰ σᾶς γράψωμαι ὄτι ὑπάρχουν χειρόγραφα, μᾶς ἔγραψαν καὶ ἀπὸ τὰ παναθήναια καὶ τοὺς γράψαμαι ὄτι ὑπάρχουν. Ἀλλ᾿ ὁ μακαρίτης τὰ εἶχε ὀνομάσει ὄψιμα καὶ θὰ τιποθοὺν τὰ πρῶτα καὶ ἔπειτα ἐκεῖνα, μᾶς ἔλεγε δὲ ὄτι αὐτὰ ὅπου ἔχω γραμένα ἀξίζουν 2000 χιλιάδες δραχμᾶς, ἂν τὰ δώσω μαζομένα. γράψαμαι καὶ εἰς τὸν Κύριον Κύρου διευθιντὴν τῆς ἑστίας ὄτι ὑπάρχουν Χειρόγραφα.

Μεθ᾿ ὑπολίψεως

Σοφία Κυρατσοῦλα Χαρίκλεια Παπαδιαμάντη

αἱ τρεῖς ἀδελφαὶ

286

Ἐν Σκιάθῳ, 14 8βρίου 1911.

Ἀξιότιμε Κύριε Βλαχογιάννη,

Πρῶτον ἔρχομαι νὰ σᾶς ἐνθυμίσω τὴν ἀδελφικὴν φιλίαν τοῦ μακαρίτου ἀδελφοῦ μας, καὶ δεύτερον λαμβάνω τὸ θάρρος νὰ σᾶς ἐρωτήσω διὰ τὴν ὑπόθεσιν τῆς ἐκτυπώσεως τῶν ἔργων, διότι οἱ πατριῶται ἐρχόμενοι ἐξ Ἀμερικῆς μᾶς ἐρωτοῦν ἀνυπομόνως, καὶ ὅτι ἔχουν μεγάλην ἐπιθυμίαν νὰ τὰ διαβάσουν. Πέρυσι ἤμουν πολὺ σκοτισμένη ἀπὸ τὸν θάνατον καὶ δὲν ἠμπόρεσα νὰ σᾶς γράψω τὰ τῆς ἀσθενείας του. Τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα τὸν ἐκτύπησε πόνος στὴν ὠμοπλάτην του· μετὰ τρεῖς ἡμέρας ἐλιποθύμησε, καὶ ὅταν συνῆλθε: «Τί μοῦ συνέβη; τόσων ἐτῶν δὲ λιποθύμησα! Δὲ βλέπετε ὅτι εἶναι προοίμια τοῦ θανάτου μου;» Καὶ ἐπειδὴ ἡμεῖς κλαίγαμε, μᾶς παρηγοροῦσε καὶ μᾶς ἔλεγε: «Τώρα ποὺ θὰ φύγω ἐγώ, ἔχω καλοὺς φίλους καὶ μὲ ἀγαποῦν, καὶ θὰ μὲ ἐνθυμοῦνται, καὶ τὰ βιβλία μου θὰ τυπώσουν, καὶ λεπτὰ θὰ σᾶς δώσουν». Ἐγνώριζε ὅτι μόνον αὐτὸν εἴχαμε εἰς τὸν κόσμον στήριγμα. Ἦλθε ὁ ἰατρός: «Μπά, τί θέλεις σὺ ἐδῶ; Θὰ κάμω πρῶτον τὰ χριστιανικά· αὔριον νὰ ἔλθῃς». Τὴν Παρασκευὴ ἦλθε καὶ ὁ ἰατρός, ἀλλὰ εἶχε προχωρέσει πλέον ὁ πόνος· εἶχαν ἀπεράσει πέντε ἡμέρες. Μᾶς ἔλεγε: «Βάλτε τώρα καὶ ποτήρια, κάμετε καὶ γιατρικά. Θαρροῦσα νὰ κάμω τὸ παλληκάρι σὰν ἄλλες φορὲς ἀλλὰ τὴν ἔπαθα». Εἶχε δύσπνοιαν, εἶχε συγκοπάς· τριάντα πέντε ἡμέρας δὲν ἔπεσε νὰ κοιμηθῇ ἥσυχα ὅλον ἀκομπισμένος εἰς τὰ μαξιλάρια. Τρεῖς φορὲς ἐκοινώνησε, τρεῖς τοῦ διάβασαν τὴν μεγάλην εὐχὴν ἐν εἴδει ἐξομολογήσεως· τοῦ ἔψαλλαν ἁγιασμὸν καὶ εὐχέλαιον. Προσέτι δὲ ἔστειλε τὴν μικροτέραν ἀδελφήν μας εἰς τὸ εἰκονοστάσιόν μας νὰ ἐπικαλεσθῇ ἐξ ἰδίων του τὴν βοήθεια τοῦ Ἁγίου Ταξιάρχου, ἀρχαῖον εἰκόνισμα τοῦ ἀπὸ πατρὸς πάππου μας. Εἰς τὰς 2 Ἰανουαρίου, Κυριακή, ἦλθαν καὶ τοῦ εἶπαν διὰ τὸν σταυρόν, καὶ μετὰ 9 ὥρας, μία μετὰ τὸ μεσονύκτιον, ἐσηκώθη καὶ εἶπε «νὰ πάγω μιὰ εἰς τοῦ Ζιμπλοῦ», γειτονικὸ παντοπωλεῖον, καὶ ἐπειδὴ ἐκλονίζετο, τὸν καθίσαμεν εἰς τὴν καρέκλαν, καὶ ἤρχισε νὰ κλαίῃ σὰ μικρὸ παιδί. Τὸν βάλαμε δίπλα καὶ μὲ πέντε λεπτὰ ἐξέπνευσε. Ἔκλεισε μόνος τὰ μάτια, χωρὶς νὰ τὰ πιάσῃ ἄλλος. Τὴν δευτέρα τὸν θάψαμε καὶ χάσαμε τὴν τελευταίαν ἐλπίδαν μας, 3 Ἰανουαρίου 1911.

Τὰ χειρόγραφα τὰ ἔχομε. Ἂν ἦλθε ὁ Κύριος Κύρου, ἂς μᾶς γράψῃ πότε θέλει νὰ τὰ στείλωμε καὶ μὲ τί μέσον, διότι εἴμεθα γυναῖκες καὶ φοβούμεθα μὴ παραπέσουν.

Μένομε μετὰ μεγάλης ὑπολήψεως αἱ ἀδελφαὶ Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη

Σοφία, Κυρατσούλα καὶ Χαρίκλεια

287

Ἐν Σκιάθῳ τῇ 7 Μαρτίου 1912

Ἀγαπητὲ Κ(ύρι)ε Δικαῖε,

Ἔπρεπε νὰ εἶμαι δεινὸς τοῦ καλάμου χειριστής, ἵνα δυνηθῶ νὰ ἐκθέσω ἁρμοζόντως τὰ τῆς ζωῆς τοῦ μεγάλου συμπολίτου μου μακαρίτου Παπαδιαμάντη. Ἀλλ᾿ ἐπειδὴ με παρεκάλεσας νὰ σοι δώσω πληροφορίας περὶ τοῦ βίου τοῦ δεινοῦ καλλιτέχνου τοῦ λόγου, ἔσπευσα πρὸς τὰς ἀδελφὰς τοῦ ἀοιδίμου καὶ ὅσας πληροφορίας αὗται μοι ἔδωκαν σοὶ τὰς ἐκθέτω ἐνταῦθα, ἵνα ἐξ αὐτῶν καταλλήλως συμπληρουμένων ἀποτελέσῃς τὸν πρόλογον τοῦ βιβλίου σας.

Ἐγεννήθη λοιπὸν ὁ Παπαδιαμάντης τῇ 4ῃ Μαρτίου 1851 Κυριακὴν Βʹ. τῶν Νηστειῶν καὶ ἑορτὴν Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, καθ᾿ ἣν ὥραν ψάλλονται τῷ πρωῒ ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τὰ τριαδικά. (Τὰ τριαδικὰ εἶναι ἀκολουθία προτασσομένη τῆς ὅλης ἀκολουθίας ἐν ἑκάστῃ Κυριακῇ· ἦτο δηλ. ἡ ὥρα 4η μετὰ μεσονύκτιον). - Ὁ πατήρ του ὠνομάζετο Ἀδαμάντιος· ἦτο ἱερεὺς καὶ εἶχε μάλιστα τὸ ἀξίωμα τοῦ Οἰκονόμου. Ἐκ τοῦ ὀνόματος τοῦ ἐπαγγέλματος τοῦ πατρός του ἔλαβε καὶ τὸ ἐπίθετόν του ὁ Παπαδιαμάντης. Ἡ μήτηρ του εἶχε τὸ ὄνομα Γκιουλό. (Σημ. Κατὰ τὴν γνώμην τοῦ ἰδίου μακαρίτου Ἀλεξ. Παπαδιαμάντη, μεθ᾿ οὗ εἴμεθα δεύτεροι ἐξάδελφοι, τὸ ὄνομα Γκιουλό, διὰ τοῦ ὁποίου ὠνομάζετο ἡ μήτηρ του καὶ ἡ μήτηρ μου [πρῶται ἐξάδελφαι], εἶναι λείψανον τῆς ἑνετικῆς κυριαρχίας ἐπὶ τῆς Σκιάθου· προέρχεται δὲ ἐκ τοῦ ᾿Ιουλία ὅπερ γαλλιστὶ μὲν λέγεται Julie, οἱ δὲ ἑνετοὶ τότε τὸ j ἐπρόφερον ὡς γκι. Εὔκολον ἑπομένως τὸ: ἡ Γκιουλὴ νὰ γίνῃ: τὸ Γκιουλό, κατὰ τὰ λοιπὰ θηλυκὰ εἰς -ο. Π.χ. τὸ Μαριγό, τὸ Λενιό, τὸ ᾿Αρετό, τὸ Γκιουλό). - Ἐβαπτίσθη τῇ Δευτέρᾳ ἡμέρᾳ τοῦ Πάσχα καὶ ὠνομάσθη Ἀλέξανδρος· ἔτυχε δὲ τότε, ἐνῶ ὁ βαπτίζων αὐτὸν παπᾶ Νικόλας ἔρριπτε τὸ ἔλαιον εἰς τὴν κολυμβήθραν, νὰ σχηματισθῇ αὐτομάτως ἐπὶ τοῦ ὕδατος αὐτῆς σταυρὸς διὰ τοῦ ἐλαίου· τὸ δὲ περίεργον τοῦτο συμβεβηκὸς ἐξήγησεν ὁ παπᾶ Νικόλας εἰπὼν ὅτι: «αὐτὸ τὸ παιδὶ θὰ γίνῃ μεγάλος». - Τὰ πρῶτα γράμματα ἔμαθεν εἰς τὸ ἀλληλοδιδακτικὸν σχολεῖον τῆς πατρίδος του Σκιάθου, ἀπὸ τὸν τότε διδάσκαλον ὀνόματι Λογοθέτην. Ἔπειτα ἐμαθήτευσε καὶ εἰς τὴν πρώτην τὴν καὶ μόνην τάξιν τοῦ μονοταξίου ἑλληνικοῦ σχολείου Σκιάθου (Σημ. Ἤδη τὸ Ἑλλην. σχολεῖον Σκιάθου ἔχει τρεῖς τάξεις). Κατὰ τὰ παιδικά του ἐκεῖνα ἔτη ἠσχολεῖτο εἰς τὴν ζωγραφικήν· ἐζωγράφιζεν εἰκόνας ἁγίων· καὶ ἦσαν αὗται παμπληθεῖς. Ὁ παιδικός του φίλος καὶ συμμαθητὴς ἦτο ὁ Ἀλέξ. Μωραϊτίδης (ἤδη συνταξιοῦχος καθηγητὴς γυμνασίου τῆς φιλολογίας διδάκτωρ διαμένων ἐν Ἀθήναις, Σκιαθίτης καὶ αὐτὸς καὶ λογογράφος). - Ἀπὸ τοὺς διδασκάλους των ἐλέγοντο «οἱ κορυφαῖοι» ὁ Παπαδιαμάντης καὶ ὁ Μωραϊτίδης. Ὁ Παπαδιαμάντης ὅταν ἦτο παιδὶ δὲν ἔκαμνε τίποτε ἄλλο, παρὰ ἐμελέτα. Ἐφώναζεν ὁ πατήρ του ὁ Παπᾶς νὰ μὴ μελετᾷ τόσον πολύ, ἀλλ᾿ ὁ Ἀλέξανδρος ἐκεῖ εἰς τὴν μελέτην εὕρισκε τὴν εὐχαρίστησίν του καὶ διαρκῶς εἰς τὴν μελέτην ἐνετρύφα. - Ἀφοῦ προήχθη ἐκ τῆς αʹ. τάξεως τοῦ ἑλλην. σχολείου Σκιάθου - ἦτο τότε 13 ἢ 14 ἐτῶν - μετέβη εἰς Σκόπελον ὅπου ἐφοίτησεν εἰς τὴν βʹ. καὶ γʹ. τάξιν τοῦ Ἑλλην. σχολείου ἔχων διδάσκαλον τὸν Σκοπελίτην Γεωργάραν (πατέρα τοῦ ἤδη σχολάρχου Σκοπέλου Γεωργάρα). - Περατώσας τὸ Ἑλλην. σχολεῖον Σκοπέλου μετέβη εἰς Χαλκίδα, ἔνθα διῆλθε τὴν αʹ. καὶ βʹ. γυμνασιακὴν τάξιν. Προαχθεὶς δὲ ἐκ τῆς βʹ. τάξεως τοῦ γυμνασίου καὶ ἕνεκα τῆς δυσχερείας τῶν οἰκονομικῶν τῆς οἰκογενείας του καὶ διὰ τὴν πρὸς τὰ ἐκκλησιαστικὰ μεγίστην του κλίσιν, ὁ Παπαδιαμάντης ἀφῆκε πρὸς καιρὸν τὰς σπουδάς του καὶ μετέβη κατὰ τὸ 1872 εἰς Ἅγιον Ὄρος, ὅπου ἔμεινε 6 ἕως 7 μῆνας. Μεθ᾿ οὓς ἐπιστρέψας εἰς τὴν πατρίδα του, μετέβη ἐξ αὐτῆς εἰς Ἀθήνας ἵνα ἐξακολουθήσῃ τὰς σπουδάς του· ἐκεῖ ὅμως δὲν ἐφοίτησεν εἰς τὴν γʹ. γυμνασιακὴν τάξιν, ὅπου ἔπρεπε νὰ φοιτήσῃ, ἀλλὰ δοὺς ἐξετάσεις ἐνεγράφη εὐθὺς εἰς τὴν δʹ. τάξιν τοῦ ἐν Ἀθήναις Βαρβακείου Λυκείου. Καὶ ἐξ αὐτῆς μετὰ ἔτος προαχθεὶς ἐνεγράφη εἰς τὴν φιλολογίαν ἐν τῷ Πανεπιστημίῳ. Ἦτο τότε 22 ἢ 23 ἐτῶν. Κατὰ τὴν τότε ἐν Ἀθήναις διαμονήν του ἔμαθε τὰς ξένας γλώσσας, ὧν ἦτο κάτοχος. Δὲν ἠθέλησε δὲ νὰ δώσῃ ἐξετάσεις ἵνα λάβῃ δίπλωμα, διότι ἔλεγεν ὅτι δὲν ἦτο πλασμένος νὰ γίνῃ διδάσκαλος. Ἔκτοτε ἤρχισε τὸ μέγα ἔργον τοῦ Παπαδιαμάντη, ἡ συγγραφὴ δηλαδὴ τῶν τόσων χαριτωμένων καὶ πλήρων ζωῆς καὶ χάριτος καὶ παραστατικότητος διηγημάτων του, διὰ τὰ ὁποῖα ἀνεδείχθη μέγας. - Ὁ Παπαδιαμάντης πολλάκις ἔλεγεν: «Ἐγὼ ἐγεννήθην νὰ γράφω καὶ νὰ διαβάζω μόνον». Δι᾿ οὐδεμίαν ἄλλην ὑπόθεσιν τοῦ σπιτιοῦ του ἐφρόντιζε. Ἐάν τις τὸν ἠρώτα διὰ τὰ κτήματά του ἢ δι᾿ ἄλλο τι ζήτημα βιωτικόν, ὁ Παπαδιαμάντης τὸν παρέπεμπεν εἰς τὰς ἀδελφάς του καὶ εἰς τοὺς γονεῖς του λέγων: «Δὲν ξέρω ἐγὼ ἀπ᾿ αὐτά, πηγαίνετε εἰς τὸ σπίτι νὰ τὰ εἰπῆτε».

Μετὰ τὴν ὑπὸ τῆς πριγκηπίσσης Μαρίας πρὸς τιμήν του δοθεῖσαν ἑσπερίδα ἦλθεν εἰς Σκίαθον ἵνα μὴ ἐπιστρέψῃ πλέον εἰς Ἀθήνας. (Προηγουμένως διέμενε μὲν ἐν Ἀθήναις, ἐπεσκέπτετο ὅμως ἐκ διαλειμμάτων τὴν προσφιλεστάτην του Σκίαθον, τὴν ὁποίαν εἰς ὅλα τὰ διηγήματά του ἀναφέρει.) Κατὰ τὴν τελευταίαν ταύτην αὐτοῦ ἐν Σκιάθῳ διαμονὴν συνέγραψεν τὰ ὄψιμα, σειρὰν δηλαδὴ 20 διηγημάτων, καὶ ἕτερά τινα ἀνέκδοτα τοιαῦτα. Ὁ δὲ θάνατός του συνέβη ὡς ἑξῆς: Ἠσθένησε τὴν 29ην Νοεμβρίου τοῦ 1910. Τὴν τρίτην ἡμέραν τῆς ἀσθενείας του ἐλιποθύμησε. Ὅταν δὲ συνῆλθε, «Τί μοῦ συνέβη;» εἶπε. «Δὲν εἶναι τίποτε: μία λιποθυμία μικρὰ» τοῦ εἶπον αἱ περιστοιχίζουσαι αὐτὸν τρεῖς ἀδελφαί του. «Τόσα ἔτη», λέγει ὁ Ἀλέξανδρος, «ἐγὼ δὲν ἐλιποθύμησα· δὲν ἐννοεῖτε ὅτι αὐτὰ εἶναι προοίμια τοῦ θανάτου μου; Φέρετε ἀμέσως τὸν παπᾶ καὶ μὴν ἀναβάλλετε». Ἐθρήνουν τότε αἱ ἀδελφαί του, ὁ δὲ Παπαδιαμάντης βλέπων αὐτὰς καὶ συλλογιζόμενος ὅτι ἐὰν ἀποθάνῃ δὲν ἔχουσιν ἄλλον βοηθὸν καὶ συντηρητήν, ταῖς ἀπέτεινε τοὺς ἑξῆς παρηγόρους λόγους: «Ἔχω καλοὺς φίλους, οἱ ὁποῖοι θὰ ἐκδώσουν τὰ ἔργα μου· ἡσυχάσατε φιλόστοργές μου ἀδελφές». Μετ᾿ ὀλίγον κληθέντες ἦλθον συγχρόνως καὶ ὁ ἱερεὺς καὶ ὁ ἰατρός. Ὁ Παπαδιαμάντης πρὸ πάντων ἦτο χριστιανὸς καὶ χριστιανὸς εὐσεβής. Μόλις λοιπὸν εἶδε τὸν ἰατρόν, εἶπεν εἰς αὐτόν: «Τί θέλεις σὺ ἐδῶ;» «῏Ηρθα νὰ σὲ ἰδῶ» τοῦ λέγει ὁ ἰατρός. «Νὰ ἡσυχάσῃς» τοῦ λέγει ὁ ἀσθενὴς «ἐγὼ θὰ κάμω πρῶτα τὰ ἐκκλησιαστικὰ (δηλ. θὰ ἐπικαλεσθῶ τὴν βοήθειαν τοῦ Θεοῦ) καὶ ὕστερα νἀρθῇς ἐσύ». - «Ἤθελα νὰ κάμω τὸ παλληκάρι» ἔλεγε κατὰ τὸ διάστημα τῆς ἀσθενείας του, «ἀλλὰ τὴν ἔπαθα». - «Ἅμα λείψω ἀπ᾿ αὐτὸν τὸν κόσμον, τότε θὰ καταλάβουν πόσον χρήσιμος εἶμαι», ἔλεγε κατὰ τὰς πρὸ τοῦ θανάτου του ἡμέρας. Εἶχε σώας τὰς φρένας του μέχρι τέλους καὶ ἐπεθύμει νὰ συγγράψῃ διήγημά τι. Ὁ νοῦς του μέχρι τῆς τελευταίας του ἀναπνοῆς ἦτο ἀφιερωμένος εἰς τὸν Θεόν. Μόνος του ὀλίγας ὥρας πρὶν ἀποθάνῃ ἔστειλε νὰ κληθῇ ὁ ἱερεὺς διὰ νὰ κοινωνήσῃ. «Ξεύρεις! μήπως ἀργότερα δὲν καταπίνω!» ἔλεγε. - Ἦτο ἡ παραμονὴ τοῦ θανάτου του καὶ ὥς τις εἰρωνεία τοῦ ἀνηγγέλη ἡ ἀπονομὴ τῆς παρασημοφορίας του διὰ τοῦ Σταυροῦ τοῦ σωτῆρος. - Τὴν ἑσπέραν τῆς 2ας Ἰανουαρίου, παραμονὴν τοῦ θανάτου του, «Ἀνάψτε ἕνα κηρί», εἶπε, «φέρτε μου ἕνα βιβλίο» (Σημ. δηλ. ἐκκλησιαστικὸν βιβλίον). Τὸ κηρίον ἠνάφθη. Ἐπρόκειτο δὲ νὰ ἔλθῃ καὶ τὸ βιβλίον. Ἀλλὰ πάλιν ἀποκαμὼν ὁ Παπαδιαμάντης εἶπε: «Ἀφῆστε τὸ βιβλίο· ἀπόψε θὰ εἰπῶ, ὅσα ἐνθυμοῦμαι ἀπ᾿ ὄξω». Καὶ ἤρχισε ψάλλων τρεμουλιαστὰ «Τὴν χεῖρά σου τὴν ἁψαμένην» (Σημ. Εἶναι τοῦτο τροπάριον ἐκ τῶν Ὡρῶν τῆς παραμονῆς τῶν Φώτων). Αὐτὸ ἦτο καὶ τὸ τελευταῖον ψάλσιμον τοῦ Παπαδιαμάντη, διότι τὴν ἰδίαν νύκτα κατὰ τὴν 2αν μετὰ τὸ μεσονύκτιον ὥραν ἐξημέρωνεν ἡ 3η Ἰανουαρίου παρέδωκεν τὴν ψυχήν του εἰς χεῖρας τοῦ Πλάστου.

Ἡ Σκίαθος ὅλη ἔκλαυσε καὶ κλαίει διὰ τὴν ἀπώλειαν τοῦ Παπαδιαμάντη. Ἡ κηδεία του ἔγεινε ἐπιβλητική. Ὅλοι οἱ συγχώριοί του τὸν συνώδευσαν. Λόγον ἐπικήδειον ἐξεφώνησα ἐγώ.

Αὐτὰ ἠδυνήθην νὰ συλλέξω ἀγαπητὲ κύριε Δικαῖε περὶ τῆς ζωῆς τοῦ Παπαδιαμάντη. Σεῖς τὰ συμπλέκετε τώρα καλύτερα καὶ οὕτω δύνασθε νὰ ἀποτελέσητε τὴν βιογραφίαν του.

Καρτ - ποστὰλ μὲ ἐγχωρίους στολάς, ἢ καὶ μὲ πρόσωπα Σκιαθιτῶν,

δὲν ἔχουσι τυπωθῇ. Ἡ ἄποψις μόνον τῆς Σκιάθου εὑρίσκεται εἰς καρτ - ποστάλ· εἶναι μάλιστα σειρὰ τεσσάρων καρτῶν. Ἀλλὰ δυστυχῶς καὶ αὐτὴ ἡ σειρὰ δὲν εὑρίσκεται τώρα εἰς Σκίαθον. Δύνασθε νὰ τὴν εὕρετε εἰς Ἀθήνας. Οἱ ἔμποροί μας τακτικὰ προμηθεύονται τοιαύτας ἐξ Ἀθηνῶν.

Θὰ σᾶς παρακαλέσω νὰ μὲ γράψητε καὶ ἐμὲ συνδρομητὴν δι᾿ ἓν σῶμα τοῦ βιβλίου τοῦ Παπαδιαμάντη, ὅπερ θὰ ἐκδώσητε.

Μεθ᾿ ὑπολήψεως

Γ. Ρήγας

288

Σκίαθος 3 Μαρτίου 1919

Ἀξιότιμε κύριε Φαλτάϊτς

Ἐλάβομεν τὴν ἀπὸ 21 τρέχοντος μηνὸς ἐπιστολήν σας καὶ σᾶς εὐχαριστοῦμεν πάλιν πολὺ διὰ τὴν μεγάλην καλωσύνην ποῦ ἐδείξατε γιὰ μᾶς. Ἐλάβομεν 302 δραχμὰς ἀπὸ τοὺς δημοσιογράφους Πειραιῶς καὶ χθὲς ἀκριβῶς μᾶς ἔστειλε εἰδοποίησιν ὁ Ταμίας Σκοπέλου νὰ παραλάβωμεν τὰς 2,567 ἀπὸ τὸν ἔρανον τῆς Ἑστίας ποῦ τὰ ἔστειλε τὸ ὑπουργεῖο. Θὰ σᾶς παρακαλέσωμεν νὰ μᾶς στείλετε μίαν φωτογραφίαν σας διὰ νὰ σᾶς ἐνθυμούμεθα. Ἡ καλωσύνη ποῦ μᾶς ἐκάματε εἶνε τόσο μεγάλη ὥστε δὲν εἰμποροῦμεν μὲ τίποτε νὰ σᾶς τὴν ἀνταποδώσωμεν.

Μὲ ἀγάπη καὶ ὑπόληψιν

Αἱ τρεῖς ἀδελφαὶ Ἀ. Παπαδιαμάντη

Χαρίκλεια Σοφία Κυρατσούλα

289

20 Μαΐου 1920.

Ἀξιότιμε καὶ Ἀγαπητὲ Κύριε Κωνσταντῖνε Φαλτάϊτς Χαίρετε.

Πρῶτον ἐρωτῶμε διὰ τὴν ὑγιείαν καὶ δεύτερον σᾶς εὐχώμεθα ἔτη πολλὰ νὰ χαίρεστε τὴν ἑορτήν σας, τὸ ὡραῖον διήγημά σας ἀργὰ τὸ ἐλάβαμε, 5 Ἀπριλίου καὶ σᾶς ἔγραψα τὴν παραλαβὴν εἰς τὰς 8 τοῦ ἰδίου, τὸ γράμμα σας ὅμως τὸ ἐλάβαμε 15 Ἀπριλίου ἀλλ᾿ ἐπειδὴ σᾶς εἶχα γράψει πρωτήτερα, σᾶς ἀπαντῶ τώρα συγγνωτέ μοι διὰ τὴν βραδύτητα, προσφέρετε τοὺς ἀπείρους χαιρετισμούς μας εἰς τὴν καλή σας μητέρα καὶ τὴν εὐχώμεθα ἔτη πολλὰ νὰ χαίρετε τὸν καλόν της υἱὸν ὀμοῖος ἀδελφας καὶ ἀδελφόν σας.

Μένωμε πάντοτε εὐγνώμωνες μὲ ὑπόληψι καὶ Ἀδελφηκὴ ἀγάπη.

αἱ Ἀδελφαὶ τοῦ μακαρίτου Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Χαρίκλεια Σοφία Κυρατσούλα

290

Σκίαθος 12 10βρίου 1920.

Ἀγαπητὲ κ. Κωνσταντῖνε Φαλ.

Πρὸ χθὲς εἰς τὰς 4 τοῦ ἰδίου μᾶς ἔγραψε ἡ καλή σας μητέρα ἀπὸ τὸ βαπόρι, ἡ ὀποία ἀπὸ θαλασσοταραχὴ ἔμενε ὅλην τὴν νύκτα, ἂν γνωρίζαμε θὰ πηγέναμε νὰ τὴν πάρωμε ἔξω νὰ ξεζαλισθῇ ὀλίγαις ὥραις, ἀλλὰ μᾶς ἔδωσαν τὸ πρωϊ τὸ γράμμα ὅταν ἐφυγε, ἀρκεῖ μόνον ὅπου μάθαμαι διὰ τὴν ὑγιείαν σας διότι ἤχαμαι πολλὴν καιρὸν καὶ ἐχάριμε, πόσον ἐπιθυμοῦμε νὰ τὴν ἀνταμόναμε ἡ χαρά μας θὰ ἤτῳ μεγάλη.

Τοὺς χαιρετισμοὺς εἰς ὅλους τοὺς οἰκοίους σας

μένωμαι μεθ᾿ ὑπολήψεως καὶ ἀγάπης

αἱ Αδελφαὶ τοῦ μακαρίτου Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη

Χ. Σ. Κ.

291

Ἐν Σκιάθῳ τῇ 15 Σεπτεμβρίου 1927.

Ἀγαπητὲ κ. Κώστα Φαλτάϊτς.

Θὰ σᾶς παρακαλέσωμεν πολὺ νὰ δεχθῆτε ἕναν τενεκὲ λάδι Σκιαθίτικο τὸ ὁποῖον εἴχαμε τὴν εὐχαρίστησιν νὰ σᾶς στείλωμεν διὰ μικρὸν ἐνθύμιον τῶν προϊόντων τοῦ χωριοῦ μας. -

Τὸν ἐστείλαμεν σήμερα διὰ μέσου τοῦ καμαρότου τοῦ ἀτμοπλοίου «Παναγία» καὶ τοῦ λεμβούχου Σωκρ. Χαμαργιᾶ, ὅστις θὰ τὸ παραδώσῃ εἰς τὸν ἀδελφόν σας κ. Νῖκον στὸ κατάστημα ἀδελφῶν Λαμπροπούλου καὶ ἀπὸ ἐκεῖ παρακαλεῖσθε νὰ περάσετε νὰ τὸ παραλάβετε. - Εὐχόμεθα δὲ νὰ τὸ φάγετε μὲ ὑγείαν.

Παρακαλοῦμεν νὰ μᾶς πληροφορήσετε διὰ τὴν παραλαβήν του. Περιέχει 10 1/2 ὀκάδας. -

Πολλοὺς χαιρετισμοὺς εἰς τὴν κυρίαν σας καὶ εἰς τὸ παιδάκι σας. Δὲν μᾶς ἐγράψατε πῶς τὸ ὠνομάσατε.

Μὲ μεγάλην ἐκτίμησιν.

Σοφία καὶ Κυρατσούλα Παπαδιαμάντη

292

Σκίαθος 30 Ἰουλίου 1930.

Ἀγαπητὲ κ. Φαλτάϊτς

Ἐγκαίρως λάβαμε τὸ γράμμα σας. Μὰ δὲν προφτάσαμε νὰ σᾶς ἀπαντήσωμε. Γιατὶ ἐν τῷ μεταξὺ χάσαμε τὴν ἀδελφή μας τὴ Σοφία. Ἔτσι ἔμεινα μόνη μου στὸ σπίτι. Τί νὰ κάμω ὅμως! Αὐτὰ ἔχει ὁ κόσμος. Δὲ βρίσκω λόγια ἀρκετὰ γιὰ νὰ σᾶς εὐχαριστήσω γιὰ τὸ μεγάλο ἐνδιαφέρον ποὺ δείχνετε πάντοτε γιὰ μᾶς. Ἐν τούτοις τὸ πατριωτικὸν ἵδρυμα, ἂν καὶ σᾶς ὑποσχέθηκε πὼς θὰ μᾶς στείλῃ χρήματα, ἴσαμε τώρα δὲν μᾶς ἔστειλε τίποτα. Τρία ὁλόκληρα χρόνια εἶναι πλέον ποὺ δὲν μᾶς ἔχει στείλει τίποτε. Ἂν θέλετε ἐνεργήσατε ὅπως ξέρετε σεῖς γιὰ νὰ μᾶς στέλλνη ὅ,τι εἶναι δυνατόν.

Πολλὰ χαιρετίσματα στὴν κυρία σας καὶ στὸ παιδάκι σας.

Σᾶς χαιρετῶ μὲ μεγάλη ἐκτίμηση

Κυρατσούλα Παπαδιαμάντη